PRACA ORYGINALNA
Etykiety produktów spożywczych-znajomość zasad znakowania żywności wśród osób dorosłych
Więcej
Ukryj
1
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Katedra Dietetyki, Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Polska
Autor do korespondencji
Natalia Katarzyna Kuczka
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Katedra Dietetyki, Zakład Technologii i Oceny Jakości Żywności, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Etykiety produktów spożywczych stanowią istotne źródło informacji dla konsumentów, umożliwiając im podejmowanie świadomych decyzji zakupowych oraz wspierając zdrowe nawyki żywieniowe. Regulacje
prawne na poziomie unijnym i krajowym określają zakres obowiązkowych i dobrowolnych informacji na opakowaniach żywności, takich jak skład, wartość odżywcza czy data minimalnej trwałości. Celem badania była ocena poziomu wiedzy konsumentów na temat oznaczeń znajdujących się na etykietach produktów spożywczych oraz identyfikacja czynników wpływających na ich znajomość.
Materiał i metody:
Badanie przeprowadzono na grupie 265 dorosłych osób za pomocą ankiety online. Analiza statystyczna obejmowała wykorzystanie programów Statistica oraz MS Excel i została przeprowadzona z zastosowaniem m.in. współczynnika korelacji V-Cramera, współczynnika ϕ oraz testu chi². Wiedzę respondentów oceniono na podstawie ich odpowiedzi dotyczących kluczowych elementów znakowania żywności.
Wyniki:
Zdecydowana większość badanych cechowała się dostateczną wiedzą na temat oznakowania żywności. Kobiety częściej niż mężczyźni wykazywały znajomość oznaczeń dotyczących żywności ekologicznej oraz obowiązkowych informacji na etykiecie. Osoby z wyższym wykształceniem posiadały największą wiedzę na temat regulacji dotyczących znakowania żywności spośród badanych. Mieszkańcy miast częściej niż osoby z terenów wiejskich rozpoznawali system Nutri-Score.
Wnioski:
Wyniki badania wskazują na potrzebę intensyfikacji działań edukacyjnych w zakresie znakowania żywności. Zwiększenie świadomości konsumentów na tym polu mogłoby przyczynić się do podejmowania przez nich bardziej świadomych decyzji zakupowych oraz ograniczenia marnowania żywności
Introduction and objective:
Food labels are an important source of information for consumers, enabling them to make informed purchasing decisions and supporting healthy eating habits. Regulations at the EU and national level define the scope of mandatory and voluntary information on food packaging, such as composition, nutritional value or minimum durability dates. The aim of the survey was to assess the level of consumers’ knowledge of the labels on food products and to identify factors influencing their knowledge.
Material and methods:
The survey was conducted on a group of 265 adults using an online questionnaire. Statistical analysis
included the use of Statistica and MS Excel software, using, among others, the V-Cramer correlation coefficient, the ϕ coefficient and the chi² test. Respondents' knowledge was assessed based on their responses regarding key elements of food labeling.
Results:
The vast majority of respondents demonstrated sufficient knowledge of food labeling. Women were more
likely than men to demonstrate knowledge of organic food labeling and mandatory label information. Those with higher education had the greatest knowledge of food labeling regulations. Urban residents were more likely than those in rural areas to recognize the Nutri-Score system.
Conclusions:
The results of the survey indicate the need to intensify educational activities on food labeling. Increasing
consumer awareness could contribute to making more informed purchasing decisions and reducing food waste.
REFERENCJE (28)
1.
Wojciechowski P. Znakowanie żywności jako instrument realizacji celów prawa żywnościowego – wybrane problemy. Przegl Pr Rol. 2021;2(29):509–529.
2.
Rakuła M. Kiciak A. Consumer knowledge of food labeling. J Educ Health Sport. 2022;12(8):270–282.
3.
Walkiewicz A, Przygoda B. Wartość odżywcza w znakowaniu żywności a wymagania prawne Unii Europejskiej. Hygeia Public Health 2013;48(4):432–435.
4.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności [Dz Urz UE L 304 z 22.11.2011, s. 18–63].
https://eur-lex.europa.eu/lega... (access: 27.04.2025).
5.
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 26 sierpnia 2006 rok. DzU 2006. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.
6.
Parlament Europejski i Rada. (2006). Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. Dz Urz UE L 404, 9–25.
https://eur-lex.europa.eu/lega....
7.
Hercberg S, Touvier M, Salas-Salvado J. The Nutri-Score nutrition label. Inter J Vitamin Nutrit Res. 2022;92:147–157.
8.
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. (2020, lipiec 1). Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych od 1 lipca 2020 roku. gov.pl.
https://www.gov.pl/web/ijhars/....
9.
Borowiec A, Aranowska A. Style żywieniowe Polaków i ich społeczno-demograficzne uwarunkowania. Pom J Life Sci. 2018;64(2):93–98.
10.
Nieżurawski L, Sobków C. Rola informacji na etykiecie w procesie zakupu produktu żywnościowego. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agnobiznesu 2015;17(3):290–296.
11.
Kozłowska K, Hoffmann M. Dlaczego warto czytać informacje na opakowaniach produktów żywnościowych? In: Gutkowska K, Harton A, editor. Prawdy i Półprawdy w Żywieniu Człowieka. Warszawa: Wydawnictwo SGGW; 2023. p. 151–168.
12.
Ciborowska H. Klasyfikacja i charakterystyka diet. In: Ciborowska H, Rudnicka A, editor. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2019. p. 219–320.
13.
Stelmach-Mardas M, Mojzykiewicz M, Kawałkiewicz W, Mardas M, Kubisz L. Wybrane determinanty sposobu żywienia a regulacja masy ciała. Forum Zaburzeń Metab. 2018;9(2):65–71.
14.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 Dz Urz 2011, L. 304/18.
15.
Rychlik E, Stoś K, Woźniak A, Mojska H, et al. Normy żywienia dla populacji Polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy; 2024.
16.
Wojciechowski P. Informacja o braku zawartości określonych substancji w żywności w regulacjach prawa żywnościowego. Przegl Pr Rol. 2018;1(22):103–121.
17.
Semków-Pochwatko A, Stolarz-Skrzypek K, Czarnecka D. Ocena częstości spożycia syropu glukozowo-fruktozowego przez pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Przegl Lek. 2017;74(2):66–70.
18.
Buczkowska M, Paciorek K, Kapcińska A, Górski M. Barwniki karmelowe w świetle badań naukowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich toksyczności. Post Higieny Med Dośw. 2021;75:246–264.
19.
Krupa-Kotara K, Telmer A, Olejniczak-Nowakowska M, Cimała I. Wiedza o wybranych substancjach słodzących wśród pacjentów korzystających z usług laboratoriów medycznych. Ann Acad Med Silesiensis. 2021;75:111–122.
20.
Reguła A. Zanim wejdziesz do sklepu. In: Reguła A, editor. Zdrowo przez supermarket. Poznań: Publishing Group Szymański&Bączkowski; 2019. p. 8–40.
21.
Gajewska M, Bartodziejska B, Szosland-Fałtyn A. Wykorzystanie procesów fermentacyjnych do opracowania innowacyjnej metody otrzymywania octu jabłkowego o właściwościach prozdrowotnych. Żywność Nauka Technologia Jakość. 2020;27(3):77–86.
22.
Kułyk P, Dubicki P. Uwarunkowania zachowań konsumentów na rynku żywności ekologicznej. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. 2019;19(34):79–87.
23.
Nestorowicz R. Oznakowanie produktów żywnościowych a zrównoważona konsumpcja. J Agribusiness Rural Develop. 2015;3(37):487–493.
25.
Górska-Warsewicz H, Pieczyńska A, Rejman K. Food front-of-pack labelling and the Nutri-Score nutrition label—Poland-wide cross-sectional expert opinion study. Nutrients. 2023;15(14):3211.
https://doi.org/10.3390/nu1514....
26.
Hoteit M, Yazbeck N, Al-Jawaldeh A, et al. Assessment of the knowledge, attitudes and practices of Lebanese shoppers towards food labeling: The first steps in the Nutri-score roadmap. F1000 Reserach. 2022;11(84):1–27.
https://doi.org/10.12688/f1000...
27.
Szkiel A. Ocena wiedzy konsumentów dotyczącej oświadczeń żywieniowych. Studia Ekonomiczne 2018;357:196–206.
28.
Koen N, Wentzel-Vijoen E, Nel D, Blaauw R. Consumer knowledge and use of food and nutrition labelling in South Africa: A cross-sectional descriptive study. Inter J Consumer Stud. 2018;42(3):335–346.