PRACA PRZEGLĄDOWA
Zapotrzebowanie na kadry medyczne w dobie starzenia się społeczeństwa - przegląd międzynarodowych doświadczeń i rekomendacji
Więcej
Ukryj
1
Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Polska
2
Centrum Medyczno-Diagnostyczne w Siedlcach, Polska
Autor do korespondencji
Krzysztof Bieliński
Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Starzenie się społeczeństw w Polsce i Europie stawia nowe wyzwania przed systemami ochrony
zdrowia. Na poziomie międzynarodowym i krajowym opracowywane są strategie przeciwdziałania skutkom kryzysu demograficznego, w tym reformy dotyczące kadr medycznych. Celem niniejszego przeglądu literatury jest przedstawienie sytuacji demograficznej w Polsce i Europie oraz analiza działań
podejmowanych w celu dostosowania zasobów kadrowych w ochronie zdrowia do zmieniających się realiów.
Metody przeglądu:
Przegląd oparto na analizie literatury dotyczącej wpływu starzenia się społeczeństw na zapotrzebowanie
na kadry medyczne. Wyszukiwania dokonano w bazach PubMed i Google Scholar w okresie listopad 2024–kwiecień 2025 roku, stosując odpowiednie słowa kluczowe. Uwzględniono 50 publikacji w języku polskim i angielskim, pomijając źródła spoza obszaru OECD. W analizie uwzględniono raporty organizacji międzynarodowych oraz polskich instytucji rządowych i zawodowych.
Opis stanu wiedzy:
Starzenie się społeczeństw w Europie postępuje, a Polska należy do krajów szczególnie dotkniętych
tym procesem. Równocześnie występuje niedobór kadr medycznych, szczególnie lekarzy, pielęgniarek i pracowników opieki długoterminowej. Nasilają się problemy w opiece geriatrycznej – mimo jej priorytetowego statusu brakuje geriatrów, personelu pielęgniarskiego i odpowiedniej infrastruktury, a jakość opieki odbiega od przyjętych standardów. Proponowane rozwiązania obejmują działania edukacyjne, zachęty finansowe do pracy w geriatrii oraz zmiany legislacyjne.
Podsumowanie:
Starzenie się społeczeństwa zwiększa zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną i pogłębia braki kadrowe, zwłaszcza w geriatrii. Skuteczne przeciwdziałanie tym procesom wymaga działań systemowych, w tym edukacyjnych, finansowych i regulacyjnych, oraz inwestycji w kadry i infrastrukturę.
Introduction and objective:
Population aging in Poland and Europe poses new challenges for healthcare systems.
Strategies are being developed at the international and national levels to counteract the effects of the demographic crisis, including reforms in medical staffing. The purpose of this literature review is to present the demographic situation in Poland and Europe, and to analyze measures taken to adapt healthcare human resources to the changing realities.
Review methods:
The review was based on an analysis of the literature concerning the impact of population aging on the
demand for medical personnel. Searches were performed in PubMed and Google Scholar databases between November 2024 and April 2025, using relevant keywords. Fifty publications in Polish and English were included, omitting sources outside the OECD area. Reports from international organizations, as
well as Polish governmental and professional institutions, were included in the analysis.
Brief description of the state of knowledge:
Brief description of the state of knowledge Population aging in Europe is progressing, and Poland is one of the countries particularly affected by this process. At the same time, there is a shortage of medical staff, especially doctors, nurses, and long-term care workers. Problems are exacerbated
in geriatric care – despite its priority status, there is a shortage of geriatricians, nursing staff, and adequate infrastructure, and the quality of care deviates from accepted standards. Proposed solutions include educational measures, financial incentives for geriatric work, and legislative changes.
Summary:
The aging of the population is increasing the demand for healthcare and exacerbating staff shortages, particularly in geriatric care. Effectively countering these processes requires systemic measures, including educational, financial and regulatory measures, as well as investments in personnel and infrastructure.
REFERENCJE (50)
3.
Rudnicka E, Napierała P, Podfigurna A, et al. The World Health Organization (WHO) approach to healthy ageing. Maturitas. 2020;139:6–11.
https://doi.org/10.1016/j.matu....
4.
Beard JR, Officer A, de Carvalho IA, et al. The World report on ageing and health: a policy framework for healthy ageing. The Lancet. 2016;387(10033):2145–2154.
https://doi.org/10.1016/S0140–....
8.
Instytut Pracy i Kompetencji. Starzejące się społeczeństwo – prognoza liczby ludności w Polsce i w Europie.
https://www.instytut-ipc.pl/20... (access: 10.01.2025 r.).
20.
Goldman AL, Barnett ML. Changes in physician work hours and implications for workforce capacity and work-life balance, 2001–2021. JAMA internal medicine. 2023;183(2):106–114.
https://doi.org/10.1001/jamain....
21.
Małyszko K, Pędziński B, Maślach D, et al. Medical staff in Poland in 2012–2022 – challenges related to the distribution of human resources. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2024;31(3):382–387.
https://doi.org/10.26444/aaem/....
23.
DREES. Quelle démographie récente et à venir pour les professions médicales et pharmaceutique? – Constat et projections démographiques.
https://drees.solidarites-sant... (access: 03.03.2025 r.).
24.
Główny Urząd Statystyczny. Zasoby kadrowe w wybranych zawodach medycznych na podstawie źródeł administracyjnych w 2023 roku.
https://stat.gov.pl/obszary-te...# (access: 15.03.2025 r.).
26.
Naczelna Izba Lekarska. Polska na drodze do marnowania miliarda złotych rocznie na kształcenie nadmiarowych lekarzy.
https://nil.org.pl/aktualnosci... (access: 27.08.2025 r.).
27.
Brînzac MG, Kuhlmann E, Dussault G, et al. Defining medical deserts—an international consensus-building exercise. European Journal of Public Health. 2023;33(5):785–788.
https://doi.org/10.1093/eurpub....
30.
Naczelna Izba Lekarska w Warszawie. Zestawienie liczbowe lekarzy i lekarzy dentystów wg dziedziny i stopnia specjalizacji.
https://nil.org.pl/uploaded_fi... (access: 23.05.2025 r.).
31.
Naczelna Izba Lekarska w Warszawie. Zestawienie liczbowe lekarzy i lekarzy dentystów wg dziedziny i stopnia specjalizacji.
https://nil.org.pl/uploaded_fi... (access: 28.03.2025 r.).
32.
Dominika Z. Ocena funkcjonowania pielęgniarskiej opieki długoterminowej domowej w Polsce z perspektywy świadczeniodawców. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; 2020.
https://ppm.edu.pl/docstore/do....
33.
Kilian J, Ćwirlej‑Sozańska A, Wiśniowska‑Szurlej A, et al. System długoterminowej opieki domowej nad osobami starszymi w Polsce i wybranych krajach europejskich. Niepełnosprawność–Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania. 2018;4(29):113–131.
34.
Ośrodki opieki długoterminowej w świadomości Polaków – opinie i wyzwania.
https://pracodawcydlazdrowia.p... 2024/05/Raport_badanie2024_emeisPolska.pdf (access: 12.06.2025 r.).
35.
Najwyższa Izba Kontroli. Dostępność opieki długoterminowej finansowanej ze środków NFZ.
https://www.nik.gov.pl/plik id,13998,vp,16444. pdf (access: 12.06.2025 r.).
37.
Rada Ministrów. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 września 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji programów zdrowotnych.
https://isap.sejm.gov.pl/isap..... xsp?id=WDU20230001831 (access: 20.04.2025 r.).
38.
Ministerstwo Zdrowia. Wsparcie w zakresie rozwoju opieki długoterminowej lub geriatrycznej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym – inwestycja D4.1.1. https:// www.gov.pl/web/zdrowie/wsparcie-w-zakresie-rozwoju-opieki-dlugoterminowej-lub-geriatrycznej-poprzez-modernizacje-infrastruktury-podmiot-w-leczniczych-na-poziomie-powiatowym---inwestycjad411 (access: 15.06.2025 r.).
39.
UN General Assembly. United Nations Decade of Healthy Ageing (2021–2030): resolution/adopted by the General Assembly.
https://digitallibrary.un.org/... (access: 14.03.2025 r.).
41.
Denson S, Simpson D, Denson K, et al. Geriatrics Education Team Model Results in Sustained Geriatrics Training in 15 Residency and Fellowship Programs and Scholarship. Journal of the American Geriatrics Society. 2016;64(4):855–861.
https://doi.org/10.1111/jgs.14....
42.
Harmjanz MV, Wu R, Zhang X, et al. Increasing interest in geriatric medicine through participation of pre-medical students in a specialized HELP program. J Am Geriatr Soc. 2024;72(5):1566–1569.
https://doi.org/10.1111/jgs.18....
43.
Ratner ER, R. KT, June E, et al. An evaluation of a sustained senior mentor program for medical students. Gerontology & Geriatrics Education. 2022;43(3):418–428.
https://doi.org/10.1080/027019....
44.
Ramaswamy R, Leipzig RM, Howe CL, et al. The Portal of Geriatrics Online Education: A 21st-Century Resource for Teaching Geriatrics. J Am Geriatr Soc. 2015;63(2):335–340.
https://doi.org/10.1111/jgs.13....
45.
Meiboom A. The future is almost there: Attitudes of medical students towards medicine for older people and their motives for future career choice: Vrije Universiteit Amsterdam; 2018.
https://research.vu.nl/en/ publications/the-future-is-almost-there-attitudes-of-medical-students-towards-.
46.
Birimoglu Okuyan C, Bilgili N, Mutlu A. Factors affecting nursing students› intention to work as a geriatric nurse with older adults in Turkey: A cross-sectional study. Nurse Education Today. 2020;95:104563.
https://doi.org/10.1016/j.nedt....
47.
Flinterman LE, González-González AI, Seils L, et al. Characteristics of Medical Deserts and Approaches to Mitigate Their Health Workforce Issues: A Scoping Review of Empirical Studies in Western Countries. Int J Health Policy Manag. 2023;12(1):1–16.
https://doi.org/10.34172/ijhpm....
48.
Li J, Scott A, McGrail M, et al. Retaining rural doctors: doctors› preferences for rural medical workforce incentives. Soc Sci Med. 2014;121:56–64.
https://doi.org/10.1016/j.socs....
50.
Guideline of Measures for Aging Society: Govt Must Bolster Public Confidence in Social Security System as A Whole. 2024. The Japan News.
https://japannews.yomiuri.co.j... 20241004–215010/ (access: 24.04.2025 r.).