PL EN
PRACA PRZEGLĄDOWA
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel pracy:
Zespół uzależnienia od nikotyny jest stanem zależności od tej substancji; osoba paląca często nie jest w stanie porzucić nałogu mimo znajomości faktu jego szkodliwego wpływu na zdrowie. Celem pracy było przystępne, zwięzłe opisanie metod stosowanych przez lekarzy oraz psychologów, aby pomóc pacjentom w porzuceniu palenia tytoniu.

Skrócony opis stanu wiedzy:
Istotna jest identyfikacja osób palących tytoń (szczególnie wśród pacjentów ze schorzeniami kardiologicznymi, pulmonologicznymi, nowotworami), aby umożliwić im uzyskanie porad i za proponować adekwatne leczenie. Pacjenci palący powinni otrzymać wsparcie i mieć dostęp do odpowiedniej farmakoterapii: nikotynowej terapii zastępczej, warenikliny i buproprionu. Leki te można stosować, w zależności od nasilenia nałogu, w monoterapii lub w połączeniach. Do oceny uzależnienia od tytoniu przydatny jest kwestiona riusz Fagerströma (6 pytań). W zerwaniu z nałogiem istotna jest motywacja; jej siłę można ocenić np. przy użyciu kwestionariusza wg Schneider (12 pytań). Aby przynieść oczekiwany skutek, terapia uzależnienia często po-winna mieć formę zarówno psychoterapii, jak i farmakoterapii. W obrębie psychoterapii dobre efekty można odnieść dzięki terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) opartej na procesie uczenia się.

Podsumowanie:
Osoba paląca wyroby tytoniowe zazwyczaj potrzebuje kilku prób, aby wyjść z nałogu i często jest to pro-ces długotrwały. Nierzadko konieczny jest kontakt zarówno z psychologiem (odpowiednia psychoterapia, szczególnie CBT), jak i lekarzem (farmakoterapia) – takie połączenie terapii daje najlepsze efekty.


Introduction and Objective:
Nicotine addiction syndrome is a state of nicotine dependence. The smoker cannot quit the addiction despite its harmful effects on health. The aim of the study was to briefly describe the methods used by physicians and psychologists to help patients quit smoking.

Brief description of the state of knowledge:
It is important to identify smokers (especially among patients with cardiological, pulmonary and cancerous diseases) to enable them to obtain advice and offer adequate treatment in order to quit smoking. Smokers should receive support and have an access to appropriate pharmacotherapy: nicotine replacement therapy, varenicline and buproprion. These drugs can be used, depending on the severity of addiction, as monotherapy or in combinations. The Fagerström questionnaire (6 items) is useful for assessing tobacco dependence. In quitting the addiction, motivation is important, and its strength may be assessed using the Schneider questionnaire (12 items). To be effective, addiction treatment should often take the form of both psychotherapy and pharmacotherapy. With regard to psychotherapy, good results can be achieved using cognitive-behavioural therapy based on learning processes.

Conclusions:
A smoker usually requires several attempts to recover from the addiction, and this is often a long-term process. It is often necessary to consult both a psychologist (appropriate psychotherapy) and a physician (to obtain pharmacotherapy). This combination of therapy provides the best results.

Pęksa JW, Dembe K. Leczenie uzależnienia od tytoniu – zarys problematyki. Med Og Nauk Zdr. 2021; 27(1): 32–39. doi: 10.26444/monz/132652
 
REFERENCJE (61)
1.
European Network for Smoking and Tobacco Prevention (ENSP). Wy­tyczne dotyczące leczenia uzależnienia od tytoniu 2018. http://elearning­­ensp.eu/asse... (dostęp: 10.09.2020).
 
2.
Benowitz NL. Nicotine addiction. N Engl J Med. 2010; 362(24): 2295–2303. https://doi.org/10.1056/NEJMra....
 
3.
Piepoli MF, Hoes AW, Agewall S, et al. Wytyczne ESC dotyczące pre­wencji chorób układu sercowo­naczyniowego w praktyce klinicznej w 2016 roku. Kardiol Pol. 2016; 74(9): 821–936. https://doi.org/10.5603/KP.201....
 
4.
Śliwiński P, Górecka D, Jassem E, et al. Zalecenia Polskiego Towa­rzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Pneumon Alergol Pol. 2014; 82(3): 227–263. https://doi.org/10.5603/PiAP.2....
 
5.
Doll R, Peto R, Boreham J, et al. Mortality in relation to smoking: 50 years’ observations on male British doctors. BMJ. 2004; 328: 1519. https://doi.org/10.1136/bmj.38....
 
6.
Bała M, Mejza F, Górecka D. Uzależnienie od tytoniu. Medycyna praktycz­na. https://www.mp.pl/interna/chap... (access: 10.09.2020).
 
7.
Gowing LR, Ali RL, Allsop S, et al. Global statistics on addictive be­haviours: 2014 status report. Addiction 2015, 110(6): 904–919. https://doi.org /10.1111/add.12899.
 
8.
West R. Tobacco smoking: Health impact, prevalence, correlates and interventions. Psychol Health. 2017; 32(8): 1018–1036. https://doi.org/10.1080/088704....
 
9.
Główny Urząd Statystyczny. Zdrowie i zachowanie zdrowotne miesz­kańców Polski w świetle Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS) z 2014 r. https://stat.gov.pl/obszary­te... (access: 10.09.2020).
 
10.
Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS). Komunikat z badań nr 104/2019. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/20... (access: 10.01.2021).
 
11.
Kotseva K, Wood D, De Bacquer D, et al. EUROASPIRE IV: a European Society of Cardiology survey on the lifestyle, risk factor and therapeutic management of coronary patients from 24 European countries. Eur J Prev Cardiol. 2016; 23: 636–648. https://doi.org/10.1177/204748....
 
12.
Kostowski W. Podstawowe mechanizmy i teorie uzależnień. Alkoho­lizm i Narkomania. 2006; 19(2): 139–168. http://www.ain.ipin.edu.pl/arc... (access: 10.09.2020).
 
13.
Porębiak MI. Uzależnienie od nikotyny. Medycyna praktycz­na dla pacjentów. 2013. https://www.mp.pl/pacjent/psyc... (access: 10.09.2020).
 
14.
World Health Organization (WHO). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – X Rewizja, t. I, 2008. https://www.csioz.gov.pl/filea... (access: 10.09.2020).
 
15.
Samochowiec J, Rogoziński D, Hajduk A, et al. Diagnostyka, me­chanizm uzależnienia i metody leczenia uzależnienia od nikotyny. Alkoholizm i Narkomania. 2001; 14(3): 323–340. http://ain.ipin.edu.pl/archiwu... (access: 10.09.2020).
 
16.
Taylor G, McNeill A, Girling A, et al. Change in mental health after smoking cessation: systematic review and meta­analysis. BMJ 2014; 348: g1151. ht t ps://doi.org /10.1136/ bmj.g1151.
 
17.
Fagerstrom KO, Schneider NG. Measuring nicotine dependence: a re­view of the Fagerstrom Tolerance Questionnaire. J Behav Med. 1989; 12(2): 159–182. https://doi.org/10.1007/BF0084....
 
18.
Stokłosa A, Skoczylas A, Rudnicka, et al. Ocena motywacji do rzucenia palenia u pacjentów poradni antynikotynowej. Pneumonol. Alergol. Pol. 2010; 78(3): 211–215.
 
19.
Górecka D. Metody odzwyczajania od palenia tytoniu. Służba Zdrowia 2000; 46–47: 2939–2940. https://www.sluzbazdrowia.com.... (access: 10.09.2020).
 
20.
Siemińska A. Kiedy zaczyna się uzależnienie od nikotyny? Pneumon Alergol Pol. 2011; 79(5): 357–364.
 
21.
Ministerstwo Zdrowia. ABC rzucania palenia. www.gov.pl › ABC_rzu­cania_palenia­_ulotka.pdf (access: 10.09.2020).
 
22.
Webb MS, de Ybarra DR, Baker EA, et al. Cognitive­behavioral thera­py to promote smoking cessation among African American smokers: a randomized clinical trial. J Consult Clin Psychol. 2010; 78(1): 24–33. https://doi.org/10.1037/a00176....
 
23.
Raja M, Saha S, Mohd S, et al. Cognitive Behavioural Therapy versus Basic Health Education for Tobacco Cessation among Tobacco Users: A Randomized Clinical Trail. J Clin Diagn Res. 2014; 8(4): ZC47­ZC49. https://doi: 10.7860/JCDR /2014/8015.4279.
 
24.
Denison E, Underland V, Mosdøl A, et al. Cognitive Therapies for Smoking Cessation: A Systematic Review. Oslo, Norway: Knowledge Centre for the Health Services at The Norwegian Institute of Public Health (NIPH); 2017. Report from the Norwegian Institute of Public Health No. 2017–13 (access: 10.01.2021).
 
25.
Portal psychologiczny Psychologia.net.pl. Terapia awersyjna. http://www.psychologia.net.pl/... (access: 10.01.2021).
 
26.
Hajek P, Stead LF. Aversive smoking for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2001; 3: CD000546. https://doi.org/10.1002/146518....
 
27.
Miller WR, Rose GS. Toward a theory of motivational interviewing. Am Psychol. 2009; 64(6): 527–537. https://doi.org/10.1037/a00168....
 
28.
Ball SA, Martino S, Nich C, et al. Site matters: multisite randomized trial of motivational enhancement therapy in community drug abuse clinics. J Consult Clin Psychol. 2007; 75(4): 556–567. https://doi:10.1037/0022­­006X....
 
29.
Rubak S, Sandbaek A, Lauritzen T, et al. Motivational interviewing: a systematic review and meta­analysis. Br J Gen Pract. 2005; 55(513): 305 –312 .
 
30.
Brewer JA, Mallik S, Babuscio TA, et al. Mindfulness training for smoking cessation: results from a randomized controlled trial. Drug Alcohol Depend. 2011; 119(1–2): 72–80. https://doi.org/10.1016/j.dru­....
 
31.
Davis JM, Manley AR, Goldberg SB, et al. Randomized trial comparing mindfulness training for smokers to a matched control. J Subst Abuse Treat. 2014; 47(3): 213–221. https://doi: 10.1016/j.jsat.2014.04.005.
 
32.
Holas P, Stanek­Misiąg E. Uważność jak spadochron. Medycyna praktyczna dla pacjentów. https://www.mp.pl/pacjent/psyc... (access: 10.01.2021).
 
33.
Oikonomou MT, Arvanitis M, Sokolove RL. Mindfulness tra­ining for smoking cessation: A meta­analysis of randomized­con­trolled trials. J Health Psychol. 2017; 22(14): 1841–1850. https://doi.org/10.1177/135910....
 
34.
Bock BC, Fava JL, Gaskins R, et al. Yoga as a complementary treatment for smoking cessation in women. J Womens Health (Larchmt). 2012; 21(2): 240–248. https://doi.org/10.1089/jwh.20....
 
35.
Bock BC, Dunsiger SI, Rosen RK, et al. Yoga as a Complementary The­rapy for Smoking Cessation: Results From BreathEasy, a Randomized Clinical Trial. Nicotine Tob Res. 2019; 21(11): 1517–1523. https://doi: 10.1093/ntr/nt y212.
 
36.
Barnes J, Dong CY, McRobbie H, et al. Hypnotherapy for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2010; 6(10): CD001008. https://doi.org/10.1002/146518....
 
37.
Stead LF, Carroll AJ, Lancaster T. Group behaviour therapy program­mes for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2017; 3(3): CD001007. https://doi.org/ 10.1002/14651858.CD001007.pub3.
 
38.
Szpringer M, Makowska A, Olędzka M. Uzależnienie od nikotyny i ocena skuteczności rzucania palenia u dorosłych. Med Srod. 2016; 19: 43–50. http://psjd.icm.edu.pl/psjd/el... (access: 10.09.2020).
 
39.
Narodowy Instytut Onkologii (NIO). Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym (TPPP) 2020. https://www.pib­nio.pl/profila... (access: 10.09.2020).
 
40.
Langarizadeh M, Tabatabaei MS, Tavakol K, et al. Telemental Health Care, an Effective Alternative to Conventional Mental Care: a Systematic Review. Acta Inform Med. 2017; 25(4): 240–246. https://doi:10.5455/aim.2017.2....
 
41.
Kannarkat JT, Smith NN, McLeod­Bryant SA. Mobilization of Tele­psychiatry in Response to COVID­19 – Moving Toward 21st Century Access to Care. Adm Policy Ment Health. 2020; 474: 489–491. https://doi.org/10.1007/s10488....
 
42.
Zhou X, Snoswell CL, Harding LE, et al. The Role of Telehealth in Re­ducing the Mental Health Burden from COVID­19. Telemed J E Health. 2020; 26(4): 377–379. https://doi: 10.1089/tmj.2020.0068.
 
43.
Górecka D, Bała M. Leczenie uzależnienia od tytoniu. Medycyna praktyczna. Psychiatria w POZ. https://www.mp.pl/poz/psychia­... (access: 10.09.2020).
 
44.
Nikotyna. Medycyna praktyczna. Indeks. https://indeks.mp.pl/leki/subs... (access: 10.01.2021).
 
45.
Cytyzyna. Medycyna praktyczna. Indeks. https://indeks.mp.pl/leki/subs... (access: 10.01.2021).
 
46.
Wareniklina. Medycyna praktyczna. Indeks. https://indeks.mp.pl/leki/subs... (access: 10.01.2021).
 
47.
Bupropion. Medycyna praktyczna. Indeks. https://indeks.mp.pl/leki/subs... (access: 10.01.2021).
 
48.
Kasza KA, Hyland AJ, Borland R, et al. Effectiveness of stop­smo­king medications: findings from the International Tobacco Control (ITC) Four Country Survey. Addiction. 2013; 108(1): 193–202. https://doi:10.1111/j.1360­ 04 43.2012 .040 09.x.
 
49.
Hajek P, McRobbie H, Myers K. Efficacy of cytisine in helping smo­kers quit: systematic review and meta­analysis. Thorax. 2013; 68(11): 1037–1042. https://doi: 10.1136/thora xjnl­2012­203035.
 
50.
Mejza F. Elektroniczne papierosy. Medycyna praktyczna dla pacjen­tów. https://www.mp.pl/pacjent/poch... (access: 10.01.2021).
 
51.
Sobczak A. Papierosy elektroniczne. Mniej szkodliwa opcja dla palaczy, ale zagrożenie dla młodzieży. Medycyna praktycz­na. Pediatria. https://www.mp.pl/pediatria/ar... (access: 10.01.2021).
 
52.
Stępniowska A, Kowalczyk M, Cholewińska E. E­papierosy – pomoc w rzuceniu palenia czy zagrożenie? Hygeia Public Health. 2017, 52(2): 86–95.
 
53.
Kazimierska I. Medyczne implikacje braku procesów spalania w sy­stemach podgrzewania tytoniu. Termedia. Menedżer zdrowia. https://www.termedia.pl/mz/Med... (access: 10.01.2021).
 
54.
Lang A. Medyczne implikacje podgrzewania tytoniu: nowe badania naukowe. Termedia. Warto wiedzieć. https://www.termedia.pl/warto­... (access: 10.01.2021).
 
55.
Szymański FM, Kuna P, Płatek AE, et al. Produkty tytoniowe oparte na podgrzewaniu tytoniu (heat-not-burn) a zdrowie pacjentów – opinia grupy ekspertów. Choroby serca i naczyń. 2019; 16 (2): 135–142. https://doi: 10.5603/ChSiN.2019.0021.
 
56.
Ryniak J, Bętkowska­Korpała B. Jak się uwolnić od palenia tytoniu? Medycyna praktyczna dla pacjentów 2016. https://www.mp.pl/pacjent/psyc... (ac­cess: 10.09.2020).
 
57.
Stead LF, Lancaster T. Combined pharmacotherapy and behavioural interventions for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2012; 17(10): CD008286. https://doi.org/ 10.1002/14651858.CD008286.pub2.
 
58.
Sheffer CE, Barone C, Anders ME. Training nurses in the treatment of tobacco use and dependence: pre­ and post­training results. J Adv Nurs. 2011; 67(1): 176 –183. ht t ps://doi.org /10.1111/j.1365­26 48.2010.05483.x.
 
59.
Caplan L, Stout C, Blumenthal DS. Training physicians to do office­based smoking cessation increases adherence to PHS guidelines. J Community Health. 2011; 36(2): 238–243. https://doi:10.1007/s10900­010....
 
60.
Ostałowski P, Pawliczak F, Poniatowski P. Współpraca kluczem efek­tywnej opieki zdrowotnej. Raport w ramach III edycji projektu Liderzy Ochrony Zdrowia organizowanego przez Fundację im. Lesława A. Pagi. https://paga.org.pl/wp­content... (access: 10.01.2021).
 
61.
Fundacja Promocja Zdrowia. „Rzuć Palenie w Swojej Aptece” – Apteki 2015+ (przesunięty w czasie do dalszej realizacji). https://promocjazdro­wia.pl/rz... (access: 10.01.2021).
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top