PL EN
PRACA PRZEGLĄDOWA
Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem nawozów organicznych i organiczno-mineralnych
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie Zakład Bezpieczeństwa Wody i Gleby
 
 
Med Og Nauk Zdr. 2012;18(2):131-136
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Do produkcji nawozów organicznych i organiczno-mineralnych wykorzystuje się różnego rodzaju odpady pochodzenia roślinnego (słoma, liście, trawy, trociny) i zwierzęcego (mocz, kał, treści żołądków i jelit). Niebezpieczne są również nawozy produkowane na bazie osadów ściekowych, które, mimo że poddawane są procesowi kompostowania, często nie spełniają wymogów sanitarnych. Nawozy są bardzo zanieczyszczone chemicznie i biologicznie, zawierają olbrzymi ładunek chorobotwórczych mikroorganizmów, takich jak: bakterie, wirusy, grzyby, pleśnie oraz jaja pasożytów jelitowych ludzi i zwierząt. Wprowadzone wraz z nawozami do gleby w sposób niekontrolowany, powodują jej skażenie, które przekłada się na zanieczyszczenie uprawianych na niej plonów. Niebezpieczeństwo skażenia biologicznego gleby wynika z faktu, że drobnoustroje wprowadzone do gleby nie giną, lecz charakteryzują się długą przeżywalnością. W pracy przedstawiono negatywne skutki stosowania nawozów w rolnictwie prowadzące do rozprzestrzeniania się parazytoz wśród ludzi. Do najczęstszych chorób rozprzestrzeniających się w wyniku skażenia biologicznego gleby należą: salmonelozy odzwierzęce, tasiemczyce oraz robaczyce przewodu pokarmowego (toksokaroza, glistnica, włosogłówczyca). Najdłuższą przeżywalnością w glebie charakteryzują się jaja pasożytów jelitowych. Jaja glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides) przeżywają z zachowaniem inwazyjności około 6 lat, jaja włosogłówki (Trichuris trichiura) – około 5 lat, natomiast jaja pasożytów zwierząt mięsożernych (Toxocara canis i Toxocara cati) – 10 lat. Zagrożenia zdrowotne to: zaburzenia ze strony układu pokarmowego, oddechowego, nerwowego, alergie, w przypadku toksokarozy – zaburzenia widzenia, a nawet ślepota.Aby nie dopuścić do stosowania w rolnictwie nawozów zawierających drobnoustroje chorobotwórcze, ich użycie jest regulowane przepisami. Najważniejsze to Ustawa o nawozach i nawożeniu oraz szereg Rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przepisy te dokładnie określają, jakie badania należy wykonać, w jakich laboratoriach i jakie kryteria powinien spełniać nawóz, aby był dopuszczony do obrotu. Ponadto każdy nawóz powinien posiadać instrukcję stosowania i przechowywania, której rolnik zobowiązany jest ściśle przestrzegać. Odstępstwo, nawet z pozoru błahe, może mieć groźne skutki zdrowotne.


Introduction:
For the production of organic and organic-mineral fertilizers various types of wastes of both plant (straw, leaves, grass, wood shavings), and animal origin (urine, faeces, gastric and intestinal contents) are used. Fertilizers produced based on sewage sludge are dangerous, and although subjected to composting, they often do not satisfy sanitary requirements. Fertilizers are highly contaminated chemically and biologically, contain a great abundance of pathogenic microorganisms, such as: bacteria, viruses, fungi and moulds, as well as the eggs of human and animal intestinal parasites. An uncontrolled introduction of these fertilizers results in the contamination of both soil and cultivated crops. The risk of biological soil contamination results from the fact that microorganisms introduced into the soil maintain their viability for a long period of time. The survival of microorganisms in soil depends on the type of soil, type of microorganism, pH of the soil, atmospheric conditions, and ranges from several weeks to several years. The most frequent diseases which spread as a result of biological soil contamination are: salmonelloses, zoonoses, teniasis, alimentary tract helminthiases (ascariosis, trichuriasis, toxocarosis). The eggs of intestinal parasites have the longest survival time in soil. Eggs of Ascaris lumbricoides survive for about 6 years, maintaining their invasiveness, eggs of Trichuris trichiura – for approximately 5 years, while the eggs of carnivorous animals (Toxocara canis and Toxocara cati) – for 10 years. Health risks concern disorders on the part of the alimentary, respiratory, and nervous systems, allergies, in the case of toxocarosis (vision disorders), and even blindness.The agricultural use of fertilizers is covered by ordinances to prevent their use when containing pathologic microorganisms. The most important regulations are the Act in the Matter of Fertilizers and Fertilization, and several Ordinances by the Minister of Agriculture and Rural Development. These ordinances precisely specify what studies should be performed in order to allow a fertilizer for trade turnover. In addition, each fertilizer should possess instructions for its application and storage to be strictly observed by a farmer. Any deviation, even seemingly trivial, could have dangerous health effects.

 
REFERENCJE (16)
1.
Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033).
 
2.
http://kzgw.gov.pl/files/file/... Informacje/Programy/KPOSK/ kposk.pdf (dostęp: 25.01.2012).
 
3.
Kłapeć T, Stroczyńska-Sikorska M, Galińska E. Helmintologiczne skażenie środowiska – zagrożeniem zdrowia. Med Ogol. 2003; 9: 347- 354.
 
4.
Mizgajska H, Jarosz W. Skażenie gleby jajami helmintow w Polsce. Problemy higieny i epidemiologii u progu XXI wieku. Prob Hig. 2001; 74: 126-130.
 
5.
Ziomko I, Cencek T. Osady ściekowe, nawozy organiczne i organiczno- -mineralne – potencjalne źrodło zarażenia nicieniami jelitowymi Materiały Sympozjum „Parazytozy–problemy kliniczne” Białystok 05-07.06.2003, 53.
 
6.
Strauch D. Przeżywalność drobnoustrojow chorobotworczych i pasożytow w wydalinach, nawozie i szlamie ściekowym. Cz. I. Med Wet. 1993; 49 (2): 59-65.
 
7.
Strauch D. Przeżywalność drobnoustrojow chorobotworczych i pasożytow w wydalinach, nawozie i szlamie ściekowym. Cz. II. Med Wet. 1993; 49 (3): 117-121.
 
8.
Cencek T, Ziomko I, Karamon J. Obecność jaj nicieni pasożytniczych z rodzajow Ascaris, Trichuris i Toxocara w osadach ściekowych i nawozach organicznych. Materiały Konferencji „Toksokaroza – niebezpieczna zoonoza XXI wieku”. Warszawa 02.06.2004, 32.
 
9.
Kłapeć T, Stroczyńska-Sikorska M, Galińska E. Wybrane zagadnienia dotyczące skażeń biologicznych osadow ściekowych przeznaczonych do rolniczego wykorzystania. Med Środ. 1999; 2 (1): 23-30.
 
10.
Stroczyńska-Sikorska M, Kłapeć T, Galińska E. Biologiczna ocena nawozow organicznych oraz organiczno-mineralnych przeznaczonych do nawożenia gleb i roślin. Med Środ. 2003; 6 (1): 65-68.
 
11.
Zdybel J, Karamon J, Cencek T. Występowanie jaj nicieni pasożytniczych z rodzajow Ascaris, Trichuris i Toxocara w nawozach organicznych i organiczno-mineralnych oraz osadach ściekowych. Życie Wet. 2009; 84 (12): 992-996.
 
12.
Stroczyńska-Sikorska M. Ocena wpływu nawozow na zdrowie ludzi. Raporty PIB, 2006; 2: 85-886.
 
13.
Kłapeć T, Stroczyńska-Sikorska M. Ocena sytuacji epidemiologicznej toksokarozy w aspekcie zagrożenia zdrowia ludzi w Polsce. Med. Ogol. 2009; 15 (1): 45-53.
 
14.
Nowak P, Jochymek M, Pietrzyk A. Występowanie pasożytow jelitowych człowieka w wybranych populacjach na terenie Krakowa w latach 2000-2006 na podstawie badań parazytologicznych kału przeprowadzonych w Laboratorium Parazytologii Wojewodzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Wiad Parazytol. 2007; 53 (4): 285-293.
 
15.
Wasilewska J, Kaczmarski M, Sawicka-Żukowska M, Tomaszewska B, Majewska A, Plewa K, Ołdak E, Dębkowska K. Analysis of clinical symptoms and selected hematological indices in hospitalized children with Ascaris lumbricoides infection from the northeastern region of Poland. Wiad Parazytol. 2011; 57 (1): 43-51.
 
16.
Gawor J, Borecka A, Dobosz S, Marczyńska M, Żarnowska-Prymek H, Trzebicka A, Juszko J. Toksokaroza-niebezpieczna choroba odzwierzęca: epidemiologia, klinika, diagnostyka i zagrożenia dla dzieci. Życie Wet. 2008; 83 (8): 655-658.
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top