PL EN
PRACA ORYGINALNA
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Nowotwory dziedziczne stanowią 5–10% wszystkich chorób nowotworowych. Do najczęściej występujących zalicza się raka piersi i jajnika oraz raka jelita grubego. Celem niniejszej pracy była ocena postaw i wiedzy społeczeństwa na temat dziedzicznych uwarunkowań nowotworów, najczęściej występujących nowotworów dziedzicznych oraz ich diagnostyki genetycznej.

Materiał i metody:
W badaniu wzięło udział 200 osób w prze-dziale wiekowym 18–75 lat. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety. Uzyskane dane analizowano w programie Statistica 13.3.

Wyniki:
Badani cechują się niską wiedzą na temat dziedziczenia nowotworów (45,3% poprawnych odpowiedzi) oraz pozytywną postawą wobec diagnostyki genetycznej nowotworów. Wiedza ogólna respondentów jest wyższa niż wiedza dotycząca określonych rodzajów nowotworów, zwłaszcza raka jelita grubego (32,6% poprawnych odpowiedzi). Osoby, które ukończyły lub są w trakcie studiów medycznych, odznaczają się większą wiedzą i bardziej pozytywną postawą niż osoby niezwiązane z medycyną. Osoby z wykształceniem wyższym wykazują bardziej pozytywną postawę niż osoby z wykształceniem zawodowym. Badanych, w których rodzinie podejrzewa się nowotwór dziedziczny, cechuje bardziej pozytywna postawa, jednak nie posiadają większej wiedzy niż pozostali ankietowani.

Wnioski:
Wiedza respondentów na temat dziedziczenia nowotworów jest niska, a edukacja konieczna jest zwłaszcza w zakresie cech sugerujących nosicielstwo mutacji zwiększających ryzyko wystąpienia najczęstszych nowotworów dziedzicznych. Poziom wiedzy jest wyższy u osób z wykształceniem medycznym. Badani wykazują pozytywną postawę wobec diagnostyki genetycznej nowotworów, zwłaszcza oso-by z wykształceniem wyższym, medycznym oraz te, w których rodzinie występują nowotwory.


Introduction and objective:
Hereditary cancers account for 5–10% of all neoplastic diseases. The most common are breast and ovarian cancer, and colorectal cancer. The aim of this study was to assess society‘s knowledge about the hereditary determinants of cancer, the most common hereditary cancers, and attitudes towards genetic testing.

Material and methods:
The study involved 200 people aged between 18–75. A diagnostic survey method with the use of an original questionnaire was applied. The obtained data were analyzed using Statistica 13.3 software.

Results:
The respondents demonstrated low knowledge about the heredity of cancer (45.3% of correct answers), and a positive attitude towards genetic testing for cancer. The respondents’ general knowledge was higher than the knowledge regarding specific types of cancer, especially colorectal cancer (32.6% of correct answers). Those who completed or were in the process of completing a medical degree showed greater knowledge and more positive attitudes than those not in the medical field. Those with higher education demonstrated more positive attitudes than those with vocational education. Respondents with suspected hereditary cancer in their family showed a more positive attitude towards genetic testing than those with no hereditary cancer in their family, but did not have more knowledge

Conclusions:
The respondents’ general knowledge concerning the inheritance of cancer is low, and education is necessary, especially in terms of features suggesting the carrier state of mutations that increase the risk of the most common hereditary cancers. The level of knowledge is higher among people with medical education. The respondents have a positive attitude towards the genetic testing of cancer, especially those with higher or medical education and those who have a family history of cancer.

REFERENCJE (23)
1.
Jassem J, Kordek R, editor. Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Gdańsk: Via Medica; 2019.
 
2.
Węsierska-Gądek JA. Czy można świadomym stylem życia zredukować indywidualne ryzyko zachorowania na raka? Fakty i mity o etiologii chorób nowotworowych. Psychoonkologia. 2018; 22 (1): 23–33. https://doi.org/10.5114/pson.2....
 
3.
Bojakowska U, Kalinowski P, Kowalska ME. Epidemiologia i profilaktyka raka piersi. J Educ Health Sport. 2016; 6(8): 701–710. http://dx.doi.org/10.5281/zeno....
 
4.
Wojciechowska U, Didkowska J, Michałek I, et al. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku. Warszawa: Krajowy Rejestr Nowotworów; 2020. http://onkologia.org.pl/wp-con... (access: 2021.05.24).
 
5.
Sowa M, Smuczyński W, Tarkowski M, et al. Analiza wybranych czynników ryzyka raka piersi – przegląd piśmiennictwa. J Educ Health Sport. 2015; 5(4): 245–250. http://dx.doi.org/10.5281/zeno....
 
6.
Drewa G, Ferenc T, editor. Genetyka medyczna. Podręcznik dla studentów. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2011.
 
7.
Randall LM, Coakley K. Beginner‘s guide to single-gene testing in gynecologic care. Contemporary OB/GYN. 2018; 63(6): 30–35.
 
8.
Wcisło G, Synowiec A. Rodzinna/dziedziczna forma raka piersi i raka jajnika. Med Dypl. 2015; 24(2): 40–45.
 
9.
Lubiński J, editor. Genetyka Kliniczna Nowotworów 2018. Szczecin; 2018. http://www.genetyka.com/wp-con... (access: 2020.11.20).
 
10.
Bal J, editor. Genetyka medyczna i molekularna. PWN: Warszawa; 2017.
 
11.
Tobias ES, Connor M, Ferguson-Smith M. Genetyka medyczna. War-szawa: PZWL; 2013.
 
12.
Budny A, Starosławska E, Budny B, et al. Epidemiologia oraz diagno-styka raka piersi. Pol Merkuriusz Lek. 2019; 46(275): 195–204.
 
13.
Michałowska S, Samochowiec A, Jakubowska A. Komponenty funkcjonowania psychospołecznego nosicielek mutacji genów BRCA1 i/lub BRCA2. Psychiatria. 2018; 15(4): 234–240.
 
14.
Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B, et al. Breast cancer. Oncol Clin Pract. 2018; 14(4): 171–215. doi: 10.5603/OCP.2018.0027.
 
15.
Żbikowska K, Izdebski P, Haus O. Funkcjonowanie psychologiczne kobiet z mutacją genu BRCA1 i/lub BRCA2 – przegląd badań. Onkol Prak Klin. 2015; 11(2): 100–111.
 
16.
Lubiński J, Kładny J, Dębniak T, et al. Współczesna genetyka kliniczna w rękach chirurga onkologa – raki piersi i jelita grubego. Chir Dypl. 2015; 10(2): 4–17.
 
17.
Gromada AT, Kobos E. Health behaviors of the village dwellers in prevention of colorectal cancer. Polish Nursing. 2018; 4(70): 372–378. doi: https://doi.org/10.20883/pielp....
 
18.
Gewartowska M, Stańczyk M. Nowotwory dziedziczne przewodu pokarmowego. Chir Dypl. 2019; 14(2): 14–25, 56.
 
19.
Potemski P, Polkowski W. Nowotwory układu pokarmowego. Aktualizacja na dzień 02.12.2015. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. http://onkologia.zalecenia.med... (access: 2020.11.08).
 
20.
Stjepanovic N, Moreira L, Carneiro F, et al. Hereditary gastrointestinal cancers: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Annals of Oncology. 2019; 30(10): 1558–1571. doi: 10.1093/annonc/mdz233.
 
21.
Adamowicz K, Zaucha JM, Majkowicz M. Ocena wiedzy pacjentek Po-radni Profilaktyki Chorób Piersi w zakresie profilaktyki chorób nowotworowych. NOWOTWORY Journal of Oncology. 2011; 61(5): 449–456.
 
22.
Wojarska I. The awareness of the citizens of Swietokrzyskie Voivodeship on the genetic predisposition on cancer. Journal of Education, Health and Sport. 2017; 7(1): 46–61. http://dx.doi.org/10.5281/zeno....
 
23.
Uchwała nr 10 Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia programu wieloletniego pn. Narodowa Strategia Onkologiczna na lata 2020–2030. (MP z 2020, poz. 189).
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top