PRACA PRZEGLĄDOWA
Wybrane aspekty zachowań ryzykownych wśród młodzieży
1
Absolwent Wydziału Pedagogiki i Psychologii, WSEI Lublin
2
Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie
Autor do korespondencji
Med Og Nauk Zdr. 2018;24(4):234-240
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie:
Podejmowanie zachowań ryzykownych przynosi konsekwencje w obszarze zdrowia fizycznego, psychicznego, relacji społecznych oraz sfery psychologicznej.
Cel pracy.:
Celem pracy była analiza literatury przedmiotu z zakresu wybranych aspektów zachowań ryzykownych. Pracę przygotowano w oparciu o pozycje krajowe i międzynarodowe.
Skrócony opis stanu wiedzy:
Termin „zachowania ryzykowne” ma znaczenie interdyscyplinarne i odnosi się do różnych zachowań wykazujących potencjalnie szkodliwy wpływ na zdrowie. Wszystkie istniejące definicje łączy jeden wspólny mianownik: możliwość wystąpienia negatywnych konsekwencji. W kontekście zachowań ryzykownych ryzykowanie może wiązać się ze świadomym podjęciem działań, które z góry obarczone będą pewnego rodzaju zagrożeniem, tak jak to jest w przypadku spożywania alkoholu, zażywania innych substancji psychoaktywnych czy podejmowania przedwczesnej i przygodnej aktywności seksualnej.
Podsumowanie:
Okresem wzmożonego podejmowania zachowań ryzykownych jest czas dojrzewania. Większość tych zachowań wiąże się z oceną i obrazem własnej osoby na tle grupy rówieśniczej. Wyzwania i możliwości, jakie stoją obecnie przed młodymi ludźmi, mogą powodować zagubienie oraz trudności w prawidłowym oszacowaniu ryzyka i podejmowaniu słusznych decyzji. Profilaktyka i prewencja mogą wspomóc budowanie lub reorganizację istniejącego już systemu wartości, co w konsekwencji może ograniczyć występowanie negatywnych konsekwencji zdrowotnych podejmowania zachowań ryzykownych
Podejmowanie zachowań ryzykownych przynosi konsekwencje w obszarze zdrowia fizycznego, psychicznego, relacji społecznych oraz sfery psychologicznej.
Cel pracy.:
Celem pracy była analiza literatury przedmiotu z zakresu wybranych aspektów zachowań ryzykownych. Pracę przygotowano w oparciu o pozycje krajowe i międzynarodowe.
Skrócony opis stanu wiedzy:
Termin „zachowania ryzykowne” ma znaczenie interdyscyplinarne i odnosi się do różnych zachowań wykazujących potencjalnie szkodliwy wpływ na zdrowie. Wszystkie istniejące definicje łączy jeden wspólny mianownik: możliwość wystąpienia negatywnych konsekwencji. W kontekście zachowań ryzykownych ryzykowanie może wiązać się ze świadomym podjęciem działań, które z góry obarczone będą pewnego rodzaju zagrożeniem, tak jak to jest w przypadku spożywania alkoholu, zażywania innych substancji psychoaktywnych czy podejmowania przedwczesnej i przygodnej aktywności seksualnej.
Podsumowanie:
Okresem wzmożonego podejmowania zachowań ryzykownych jest czas dojrzewania. Większość tych zachowań wiąże się z oceną i obrazem własnej osoby na tle grupy rówieśniczej. Wyzwania i możliwości, jakie stoją obecnie przed młodymi ludźmi, mogą powodować zagubienie oraz trudności w prawidłowym oszacowaniu ryzyka i podejmowaniu słusznych decyzji. Profilaktyka i prewencja mogą wspomóc budowanie lub reorganizację istniejącego już systemu wartości, co w konsekwencji może ograniczyć występowanie negatywnych konsekwencji zdrowotnych podejmowania zachowań ryzykownych
Introduction:
Engaging in risky behaviour finds its consequences in the area of physical health, mental health, social relationships, and the psychological sphere.
Objectives:
The aim of the work was to analyze the literature of the subject in the area of selected aspects of risky behaviour. The study was prepared on the basis of national and international positions.
Brief description of the state of knowledge:
The term "risky behaviour" is interdisciplinary and refers to different behaviours showing potentially harmful effects on health. All existing definitions combine one common denominator: the possibility of negative consequences. In the context of risky behaviour, risking may involve taking actions that will be burdened with some kind of threat in advance, such as in the case of alcohol consumption, use of psychoactive substances, or engaging in premature and contingent sexual activity.
Recapitulation:
The period of increased risk-taking behaviour is the time of maturation. Most of these behaviours are associated with the assessment of one's own image against the background of a peer group. The challenges and opportunities currently faced by young people can cause confusion and difficulties in correctly assessing risk and making the right decisions. Prophylaxis and prevention can help to build or reorganize an already existing system of values, which in turn may reduce the occurrence of negative health consequences of taking risk behaviours.
Engaging in risky behaviour finds its consequences in the area of physical health, mental health, social relationships, and the psychological sphere.
Objectives:
The aim of the work was to analyze the literature of the subject in the area of selected aspects of risky behaviour. The study was prepared on the basis of national and international positions.
Brief description of the state of knowledge:
The term "risky behaviour" is interdisciplinary and refers to different behaviours showing potentially harmful effects on health. All existing definitions combine one common denominator: the possibility of negative consequences. In the context of risky behaviour, risking may involve taking actions that will be burdened with some kind of threat in advance, such as in the case of alcohol consumption, use of psychoactive substances, or engaging in premature and contingent sexual activity.
Recapitulation:
The period of increased risk-taking behaviour is the time of maturation. Most of these behaviours are associated with the assessment of one's own image against the background of a peer group. The challenges and opportunities currently faced by young people can cause confusion and difficulties in correctly assessing risk and making the right decisions. Prophylaxis and prevention can help to build or reorganize an already existing system of values, which in turn may reduce the occurrence of negative health consequences of taking risk behaviours.
REFERENCJE (43)
1.
Przybysz-Zaremba M. Dynamizacja ryzykownych zachowań młodzie¬ży: próby poszukiwań innowacyjnych oddziaływań profilaktycznych. https://depot.ceon.pl/handle/1... (dostęp: 17.01.2017).
2.
Daspe ME, Arbel R, Ramos MC, Sharpio LAS, Margolin G. Deviant Peers and Adolescent Risky Behaviors: The Protective Effect of Non¬verbal Display of Parental Warmth. J Res Adolesc. 2018.
3.
Ostaszewski K. Używanie substancji psychoaktywnych jako przejaw zachowań ryzykownych młodzieży szkolnej. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka. 2017; 16(1): 132–145.
4.
Kulik H, Falkiewicz K, Dąbek J, Naworska B. Zachowania zdrowotne i zachowania ryzykowne dla zdrowia wśród uczniów szkół gimnazjal¬nych województwa śląskiego, Rozprawy Naukowe Akademii Wycho¬wania Fizycznego we Wrocławiu. 2018; 61: 27–39.
5.
Studenski R. Ryzyko i ryzykowanie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego; 2004.
6.
Kusev P, Purser H, Heilman R, Cooke AJ, Van Schaik P, Baranova V, Martin R, Ayton P. Understanding Risky Behavior: The Influence of Cognitive, Emotional and Hormonal Factors on Decision-Making under Risk, Frontiers in Psychology. 2017; 8: 102.
7.
Kania S. Miejsce zachowań prospołecznych w profilaktyce pedagogicz¬nej. Ogrody Nauk i Sztuk. 2017; 7(7 lip. 2017): 92–101.
8.
Gaś Z. Ankiety EPIDAL-VIII jako narzędzia kompleksowej samooceny uczniów w zakresie zachowań dysfunkcjonalnych i konwencjonalnych. W: Z Gaś (red.). Badanie zapotrzebowania na profilaktykę w szkole. Poradnik dla szkolnych liderów profilaktyki. Lublin: Fundacja „Masz Szansę”; 2004: 175–184.
9.
Przybysz-Zaremba M. Uwarunkowania rodzinne zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży – analiza wybranych czynników. Forum Peda¬gogiczne. 2017; 1: 137–142.
10.
Pietruszka L. Środowisko rodzinne a zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży. Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła I; 2014; 6(4): 51–68.
11.
Kwiatkowska GE. Jednostka w społeczeństwie ryzyka. W: GE Kwiat¬kowska, I Siudem (red.). Zachowania ryzykowne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; 2012: 28.
12.
Irwin ChE. Theoretical Concept of At-risk Adolescents, Adolescent Medicine: State of the Art Reviews, t. 1: 1–4.
13.
Próchniak P. Podejmowanie ryzyka a sens życia człowieka; Słupsk: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku; 2005: 58.
14.
Goszczyńska M, Studenski R (red.). Psychologia zachowań ryzykownych. Koncepcje badania praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Akade¬mickie „ŻAK”; 2006: 20–26.
15.
Obdziński M. Nadużywanie alkoholu i inne zachowania ryzykowne młodzieży w ujęciu teorii rozmytego śladu, Kwartalnik Naukowy. 2017; 3(31): 80–96.
16.
Mazur J (red.). Zdrowie i Zachowania Zdrowotne Młodzieży Szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych. Wyniki Badań HBSC 2014. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka; 2015: 119–125.
17.
Mazur J, Małkowska-Szkutnik J. Wyniki badań HBSC 2010, raport techniczny. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Matki i Dziecka; 2011.
18.
Mazur J. Podstawowe informacje. W: J Mazur (red.). Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych. Wyniki badań HBSC 2014. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka; 2015: 12–13.
19.
Zadworna-Cieślak M. Rola rodziny w kształtowaniu zachowań ryzykownych dla zdrowia młodzieży. W: N Ogińska-Bulik (red.). Zachowania ryzykowne i szkodliwe dla zdrowia. Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi; 2010: 49.
20.
Majchrzak P, Ogińska-Bulik N. Zachowania ryzykowne związane z cyberprzestrzenią – polska adaptacja Internet Addiction Test. W: N Ogińska-Bulik (red.). Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi; wyd. 2, 2006: 59.
21.
Dahl R, Understanding the Risky Business of Adolescence, Neuron 69, 2011 (March 10): 837–839.
22.
Sasson H, Mesch G. Parental mediation, peer norms and risky online behavior among adolescents, Computers in Human Behavior. 2014; 33: 32–38.
23.
Wolpaw Reyes J. Lead Exposure And Behavior: Effects On Antisocial And Risky Behavior Among Children And Adolescents, Economic Inquiry. 2015; 53(3): 1580–1605.
24.
Notten N, Nikken P. Boys and girls taking risks online: A gendered perspective on social context and adolescents’ risky online behavior, New Media & Society. 2016; 18(6): 699–988.
25.
Mello ZR, Walker EB, Finan LJ, Stiasny AM, Wiggers ICS, McBroom KAA, Worrell FC. Time perspective, psychological outcomes, and risky behavior among runaway adolescents, Applied Developmental Science. 2018; 22(3): 233–243.
26.
Heinrich CJ, Hoddinott J, Samson M. Reducing Adolescent Risky Behaviors in a High-Risk Context: The Effects of Unconditional Cash Transfers in South Africa, Economic Development and Cultural Change. 2017; 65(4): 619–652.
27.
Peret-Drążewska P. Ryzyko jako element stylu życia współczesnej młodzieży. Ujęcie teoretyczno-empiryczne, Studia Edukacyjne. 2017; 45: 139–152.
28.
Kurzydło D, Zagórska W. Nie jestem już dzieckiem. Quasi-rytuały wyjścia z dzieciństwa w narracjach nastolatków. Perspektywa psychologii antropologicznej, Psychologia Rozwojowa. 2016; 21(1): 77–96.
29.
Dąbrowska M. Wpływ zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży online na ryzyko wiktymizacji zjawiskiem groomingu. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka. 2016; 15(4): 126–137.
30.
Pyżalski J. Elektroniczna agresja rówieśnicza – ustalenia empiryczne ostatniej dekady, W: J Jarczyńska (red.). Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży. Teoria. Diagnoza. Profilaktyka. Terapia. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego; 2014: 33–47.
31.
Motyka M. Zachowania ryzykowne przemyskich gimnazjalistów. Problemy Higieny i Epidemiologii. 2016; 97(3): 241–250.
32.
Motyka M, Marcinkowski J.T. Rola czasu spędzanego w Internecie w liberalizacji postaw wobec środków psychoaktywnych wśród uczniów przemyskich szkół gimnazjalnych. Problemy Higieny i Epidemiologii. 2014; 95(3): 737–743.
33.
Tomczyk Ł, Szotkowski R, Kopecky K. Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży związane z udostępnianiem i odbiorem materiałów o charakterze seksualnym – wybrane wyniki badań czeskiego Centrum Prewencji Ryzyka Wirtualnej Komunikacji z lat 2010–2017. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka. 2017; 16(3): 103–118.
34.
Albański L. Wybrane zagadnienia z patologii społecznej. Jelenia Góra: Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa); 2010: 8–9.
35.
Szymańska J. Programy Profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji; 2015, wyd. 4.
36.
Izdebski Z, Wąż K, Mazur J, Kowalewska A. Społeczno-demograficzne i rodzinne uwarunkowania pierwszych doświadczeń seksualnych i inicjacji seksualnej młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2017; 15(2): 144–155.
37.
Florek S, Piotrowski P. Teoria samokontroli/biegu życia autorstwa T.C. Pratta – propozycja rozwinięcia ewolucyjnego. Resocjalizacja Polska. 2017; 14: 73–83.
38.
McCormick EM, Telzer EH. Failure to retreat: Blunted sensitivity to negative feedback supports risky behavior in adolescents. NeuroImage. 2017; 147: 381–389.
39.
Okun B. Skuteczna pomoc psychologiczna, Instytut Psychologii Zdrowia. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne; 2002.
40.
Barański C. Dialog motywujący w pracy z grupami osób podejmujących zachowania ryzykowne, Psychoterapia 3. 2016; (178): 37–52.
41.
Jędrzejko M (red.). Człowiek wobec uzależnień (narkotyki i dopalacze). Poznań: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR; 2010.
42.
Bankiewicz J, Werner M. Wpływ wczesnych doświadczeń życiowych na rozwój układu nerwowego i wzorców reakcji z perspektywy potencjalnych zagrożeń. Jak naprawiać szkody – czy psychoterapia zmienia mózg? Neurokognitywistyka w patologii i zdrowiu, 2011–2013: 135–140.
43.
Kaczmarek B, Kropotow JD, Pąchalska M. Neuropsychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2014: 1.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-4905 |
| ISSN: | 2083-4543 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
