PRACA ORYGINALNA
Postawy i wiedza społeczeństwa na temat dziedziczenia nowotworów oraz ich diagnostyki genetycznej
			
	
 
Więcej
Ukryj
	
	
									
				1
				Absolwent  Śląskiego  Uniwersytetu  Medycznego  w  Katowicach,  Polska
				 
			 
						
				2
				Zakład  Biochemii  i  Genetyki  Medycznej,  Wydział  Nauk  o  Zdrowiu  w  Katowicach,  Śląski  Uniwersytet  Medyczny  w  Katowicach,  Polska
				 
			 
										
				
				
		
		 
			
			
		
		
		
		
		
		
	
							
										    		
    			 
    			
    				    					Autor do korespondencji
    					    				    				
    					Anna  Balcerzyk   
    					Zakład Biochemii i Genetyki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Medyków, 40-752, Katowice, Polska
    				
 
    			
				 
    			 
    		 		
			
							 
		
	 
		
 
 
Med Og Nauk Zdr. 2021;27(3):318-323
		
 
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Nowotwory dziedziczne stanowią 5–10%  wszystkich  chorób  nowotworowych.  Do  najczęściej  występujących zalicza się raka piersi i jajnika oraz raka jelita grubego. Celem niniejszej pracy była ocena postaw i wiedzy społeczeństwa na temat dziedzicznych uwarunkowań nowotworów, najczęściej występujących nowotworów dziedzicznych oraz ich diagnostyki genetycznej.
Materiał i metody:
W badaniu wzięło udział 200 osób w prze-dziale  wiekowym  18–75  lat.  Zastosowano  metodę  sondażu  diagnostycznego  z  wykorzystaniem  autorskiego  kwestionariusza  ankiety.  Uzyskane  dane  analizowano  w  programie  Statistica 13.3.
Wyniki:
Badani  cechują  się  niską  wiedzą  na  temat  dziedziczenia  nowotworów  (45,3%  poprawnych  odpowiedzi)  oraz  pozytywną  postawą  wobec  diagnostyki  genetycznej  nowotworów.  Wiedza  ogólna  respondentów  jest  wyższa  niż  wiedza  dotycząca  określonych  rodzajów  nowotworów,  zwłaszcza  raka  jelita  grubego  (32,6%  poprawnych  odpowiedzi).  Osoby,  które  ukończyły  lub  są  w  trakcie  studiów  medycznych,  odznaczają  się  większą  wiedzą  i  bardziej  pozytywną  postawą  niż  osoby  niezwiązane  z  medycyną.  Osoby z wykształceniem wyższym wykazują bardziej pozytywną  postawę  niż  osoby  z  wykształceniem  zawodowym.  Badanych,  w  których  rodzinie  podejrzewa  się  nowotwór  dziedziczny,  cechuje  bardziej  pozytywna  postawa,  jednak  nie  posiadają  większej  wiedzy  niż  pozostali  ankietowani.
Wnioski:
Wiedza respondentów na temat dziedziczenia nowotworów  jest  niska,  a  edukacja  konieczna  jest  zwłaszcza  w  zakresie  cech  sugerujących  nosicielstwo  mutacji  zwiększających  ryzyko  wystąpienia  najczęstszych  nowotworów  dziedzicznych. Poziom wiedzy jest wyższy u osób z wykształceniem  medycznym.  Badani  wykazują  pozytywną  postawę  wobec diagnostyki genetycznej nowotworów, zwłaszcza oso-by z wykształceniem wyższym, medycznym oraz te, w których rodzinie występują nowotwory.
			
		Introduction and objective:
Hereditary cancers account for 5–10% of all neoplastic diseases. The most common are breast and  ovarian  cancer,  and  colorectal  cancer.  The  aim  of  this  study was to assess society‘s knowledge about the hereditary determinants of cancer, the most common hereditary cancers, and attitudes towards genetic testing.
Material and methods:
The study involved 200 people aged between 18–75. A diagnostic survey method with the use of an original questionnaire was applied. The obtained data were analyzed using Statistica 13.3 software.
Results:
The respondents demonstrated low knowledge about the heredity of cancer (45.3% of correct answers), and a positive attitude towards genetic testing for cancer. The respondents’ general knowledge was higher than the knowledge regarding specific  types  of  cancer,  especially  colorectal  cancer  (32.6%  of  correct  answers).  Those  who  completed  or  were  in  the  process  of  completing  a  medical  degree  showed  greater  knowledge  and  more  positive  attitudes  than  those  not  in  the medical field. Those with higher education demonstrated more positive attitudes than those with vocational education. Respondents with suspected hereditary cancer in their family showed a more positive attitude towards genetic testing than those  with  no  hereditary  cancer  in  their  family,  but  did  not  have more knowledge
Conclusions:
The respondents’ general knowledge concerning  the  inheritance  of  cancer  is  low,  and  education  is  necessary,  especially  in  terms  of  features  suggesting  the  carrier  state  of  mutations  that  increase  the  risk  of  the  most  common hereditary cancers. The level of knowledge is higher among  people  with  medical  education.  The  respondents  have a positive attitude towards the genetic testing of cancer, especially those with higher or medical education and those who have a family history of cancer.
		
	
		
REFERENCJE (23)
			
	1.
	
		Jassem J, Kordek R, editor. Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Gdańsk: Via Medica; 2019.
		
	 
	 
 			
	2.
	
		Węsierska-Gądek JA. Czy można świadomym stylem życia zredukować indywidualne ryzyko zachorowania na raka? Fakty i mity o etiologii chorób nowotworowych. Psychoonkologia. 2018; 22 (1): 23–33. 
https://doi.org/10.5114/pson.2....
 
		
	 
	 
 			
			
	4.
	
		Wojciechowska U, Didkowska J, Michałek I, et al. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku. Warszawa: Krajowy Rejestr Nowotworów; 2020. 
http://onkologia.org.pl/wp-con... (access: 2021.05.24).
 
		
	 
	 
 			
	5.
	
		Sowa M, Smuczyński W, Tarkowski M, et al. Analiza wybranych czynników ryzyka raka piersi – przegląd piśmiennictwa. J Educ Health Sport. 2015; 5(4): 245–250. 
http://dx.doi.org/10.5281/zeno....
 
		
	 
	 
 			
	6.
	
		Drewa G, Ferenc T, editor. Genetyka medyczna. Podręcznik dla studentów. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2011.
		
	 
	 
 			
	7.
	
		Randall LM, Coakley K. Beginner‘s guide to single-gene testing in gynecologic care. Contemporary OB/GYN. 2018; 63(6): 30–35.
		
	 
	 
 			
	8.
	
		Wcisło G, Synowiec A. Rodzinna/dziedziczna forma raka piersi i raka jajnika. Med Dypl. 2015; 24(2): 40–45.
		
	 
	 
 			
			
	10.
	
		Bal J, editor. Genetyka medyczna i molekularna. PWN: Warszawa; 2017.
		
	 
	 
 			
	11.
	
		Tobias ES, Connor M, Ferguson-Smith M. Genetyka medyczna. War-szawa: PZWL; 2013.
		
	 
	 
 			
	12.
	
		Budny A, Starosławska E, Budny B, et al. Epidemiologia oraz diagno-styka raka piersi. Pol Merkuriusz Lek. 2019; 46(275): 195–204.
		
	 
	 
 			
	13.
	
		Michałowska S, Samochowiec A, Jakubowska A. Komponenty funkcjonowania psychospołecznego nosicielek mutacji genów BRCA1 i/lub BRCA2. Psychiatria. 2018; 15(4): 234–240.
		
	 
	 
 			
	14.
	
		Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B, et al. Breast cancer. Oncol Clin Pract. 2018; 14(4): 171–215. doi: 10.5603/OCP.2018.0027.
		
	 
	 
 			
	15.
	
		Żbikowska K, Izdebski P, Haus O. Funkcjonowanie psychologiczne kobiet z mutacją genu BRCA1 i/lub BRCA2 – przegląd badań. Onkol Prak Klin. 2015; 11(2): 100–111.
		
	 
	 
 			
	16.
	
		Lubiński J, Kładny J, Dębniak T, et al. Współczesna genetyka kliniczna w rękach chirurga onkologa – raki piersi i jelita grubego. Chir Dypl. 2015; 10(2): 4–17.
		
	 
	 
 			
	17.
	
		Gromada AT, Kobos E. Health behaviors of the village dwellers in prevention of colorectal cancer. Polish Nursing. 2018; 4(70): 372–378. doi: 
https://doi.org/10.20883/pielp....
 
		
	 
	 
 			
	18.
	
		Gewartowska M, Stańczyk M. Nowotwory dziedziczne przewodu pokarmowego. Chir Dypl. 2019; 14(2): 14–25, 56.
		
	 
	 
 			
	19.
	
		Potemski P, Polkowski W. Nowotwory układu pokarmowego. Aktualizacja na dzień 02.12.2015. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. 
http://onkologia.zalecenia.med... (access: 2020.11.08).
 
		
	 
	 
 			
	20.
	
		Stjepanovic N, Moreira L, Carneiro F, et al. Hereditary gastrointestinal cancers: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Annals of Oncology. 2019; 30(10): 1558–1571. doi: 10.1093/annonc/mdz233.
		
	 
	 
 			
	21.
	
		Adamowicz K, Zaucha JM, Majkowicz M. Ocena wiedzy pacjentek Po-radni Profilaktyki Chorób Piersi w zakresie profilaktyki chorób nowotworowych. NOWOTWORY Journal of Oncology. 2011; 61(5): 449–456.
		
	 
	 
 			
	22.
	
		Wojarska I. The awareness of the citizens of Swietokrzyskie Voivodeship on the genetic predisposition on cancer. Journal of Education, Health and Sport. 2017; 7(1): 46–61. 
http://dx.doi.org/10.5281/zeno....
 
		
	 
	 
 			
	23.
	
		Uchwała nr 10 Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia programu wieloletniego pn. Narodowa Strategia Onkologiczna na lata 2020–2030. (MP z 2020, poz. 189).