PL EN
PRACA ORYGINALNA
Uwarunkowania umieralności dzieci w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej. Część II
 
Więcej
Ukryj
1
Zakład Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
 
2
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych, Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński
 
 
Autor do korespondencji
Agnieszka Genowska   

Zakład Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, 15-295 Białystok, ul. Szpitalna 37
 
 
Med Og Nauk Zdr. 2017;23(1):25-33
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel pracy:
Nierówności w stanie zdrowia wynikające z różnic biologicznych oraz społeczno-ekonomicznych są ważnym kierunkiem badań w obszarze zdrowia publicznego. Analizy umieralności, szczególnie w przypadku populacji dzieci, mają istotne znaczenie, ponieważ określają skalę zgonów możliwych do uniknięcia. Celem pracy było poznanie i ocena umieralności noworodków, niemowląt i dzieci z uwzględnieniem czynników społeczno-ekonomicznych w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej.

Materiał i metoda:
Informacje o zgonach dzieci w wieku 0–14 lat oraz sytuacji społeczno-ekonomicznej w krajach UE uzyskano z GUS, WHO i Eurostatu. Analizowano rozpowszechnienie oraz trendy współczynników umieralności, do zbadania których zastosowano Joinpoint Regression. Zależność między umieralnością a cechami sytuacji społeczno-ekonomicznej oceniono za pomocą współczynników korelacji rang Spearmana.

Wyniki:
W 2013 roku umieralność dzieci w wieku 0–14 lat w Polsce była wyższa niż w krajach UE-28, a szczególnie niż w państwach UE-15. W latach 1990–2014 w Polsce obserwowano dynamiczne zmniejszenie umieralności dzieci w wieku 0 lat (o 6,2%/rok), 1–4 lat (4,8%/rok) i 5–14 lat (o 3,3%/rok). W latach 1990–2014 pomiędzy Polską a UE-28 zmniejszyła się różnica w umieralności dzieci w wieku 0 lat, poziom umieralności dzieci w wieku 1–4 lat wyrównał się, natomiast wśród dzieci w wieku 5–14 lat dysproporcje pogłębiły się. W państwach UE-28 stwierdzono silne dodatnie zależności pomiędzy umieralnością dzieci w wieku 0–14 lat a ubóstwem oraz silne ujemne zależności z wysokością PKB na mieszkańca.

Wnioski:
Pomimo że w ostatnich 25 latach w Polsce umieralność dzieci poniżej 15. r.ż. znacznie się obniżyła, to jednak istniejące dysproporcje w umieralności dzieci pomiędzy Polską a krajami UE-15 wymagają podejmowania działań skierowanych na redukcję społecznych zagrożeń zdrowia, szczególnie ubóstwa.

Wykaz skrótów:
AROPE – at risk of poverty or social exclusion (zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem społecznym); DALY – disability–adjusted life years (lata życia skorygowane niepełnosprawnością); GUS – Główny Urząd Statystyczny; HFA-DB – Health for All Database; HFA-MDB – Health for All Mortality Database; OECD – Organization for Economic Co–operation and Development (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju); r.ż. – rok życia; UE-15 – kraje przyłączone do Unii Europejskiej do 2003 roku; UE-13 – kraje przyłączone do Unii Europejskiej po 2003 roku; u.ż. – urodzenia żywe; PKB – produkt krajowy brutto, WHO – World Health Organization (Światowa Organizacja Zdrowia)


Introduction:
Inequalities in health resulting from biological and socio-economic differences are an important direction of studies in the area of public health. Analyses of mortality, especially among the population of children, are important because they determine the scale of deaths which are possible to avoid.

Objective:
The objective of the study was the recognition and evaluation of mortality among newborns, infants and children, with consideration of socio-economic factors in Poland on the background of European Union countries.

Material and Methods:
Information concerning deaths at the age of 0–14 years, and the socio-economic situation in the EU countries were obtained from the main Statistical Office, WHO, and the Eurostat. The prevalence of deaths and trends in mortality were analyzed by means of Joinpoint Regression. The correlation between mortality and characteristics of the socio-economic situation were assessed using Spearman’s rank correlation coefficient.

Results:
In 2013, mortality at the age 0–14 years in Poland was higher than in the 28 EU member states, especially EU-15. During the period 1990–2014 in Poland, a dynamic decrease was observed in mortality rates at the age 0 years (by 6.2%/annually), 1–4 years (4.8%/annually), and 5–14 years (by 3.3%/annually). In the years 1990–2014, the difference in mortality at the age 0 years between Poland and 28 EU member countries decreased, the level of mortality at the age 1–4 years levelled out, whereas among children aged 5–14years the differences increased. In the 28 EU member states, strong positive relationships were observed between mortality among children aged 0–14 years and poverty, and strong negative relationship between mortality and GDP per capita.

Conclusions:
Despite the fact that during the last 25 years in Poland mortality at the age under 15 significantly decreased, the existing disproportions in child mortality between Poland and the 15 EU member states requires the undertaking of actions biased towards the reduction of social health risk, especially poverty.

REFERENCJE (39)
1.
Kawachi I, Subramanian SV, Almeida-Filho N. A glossary for health inequalities. J Epidemiol Community Health. 2002; 56(9): 647–652.
 
2.
World Health Organization: Glossary of terms used. http://www.who.int/hia/about/g... (dostęp: 02.01.2017).
 
3.
Marmot M. Review of social determinants and the health divide in the WHO European Region: final report. WHO, Copenhagen 2013.
 
4.
Stawińska-Witoszyńska B, Dyzmann–Sroka A, Malicki J, Trojanowski M, Krzywińska-Wiewiorowska M. Statistical card in death certificate as an important source of information in population health assessment. Hyg Publ Health. 2014; 49(4): 755–758.
 
5.
World Health Organization: International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision (ICD–10). Version for 2016. http://apps.who.int/classifica... (dostęp: 02.01.2017).
 
6.
Mazur J, Woynarowska B. Mierniki nierówności społecznych w badaniach ankietowych młodzieży szkolnej. Przegląd Epidemiologiczny 2004, 58: 377–390.
 
7.
Woynarowska B, Oblacińska A. Stan zdrowia dzieci i młodzieży w Polsce. Najważniejsze problemy. W: Zdrowie dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Studia BAS 2014; 2(38): 41–64.
 
8.
Fraser J, Sidebotham P, Frederick J, Covington T, Mitchell E. Learning from child death review in the USA, England, Australia, and New Zealand. Lancet. 2014; 384 (9946): 894–903.
 
9.
Lozano R, Naghavi M, Foreman K, Lim S, Shibuya K, Aboyans V, et al. Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet. 2012; 380(9859): 2095–2128.
 
10.
Rajaratnam J, Marcus J, Flaxman A, Wang H, Levin–Rector A, Dwyer L, et al. Neonatal, postneonatal, childhood, and under–5 mortality for 187 countries, 1970–2010: a systematic analysis of progress towards Millennium Development Goal 4. Lancet. 2010; 375(9730): 1988–2008.
 
11.
World Health Organization: World Health Statistics 2013. WHO, Geneva 2013.
 
12.
Mazur J. Nierówności w zdrowiu dzieci i młodzieży z perspektywy całego życia. W: Zdrowie dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Studia BAS. 2014; 2(38): 65–88.
 
13.
Eurostat: http://ec.europa.eu/eurostat/d... (dostęp: 05.01.2017).
 
14.
Clegg L, Hankey B, Tiwari R, Feuer E, Edwards B. Estimating ave¬rage annual percent change in trend analysis. Stat Med. 2009; 28(29): 3670–3682.
 
15.
Viner R, Coffey C, Mathers C, Bloem P, Costello A, Santelli J, et al. 50–year mortality trends in children and young people: a study of 50 low–income, middle–income, and high–income countries. Lancet. 2011; 377(9772): 1162–1141.
 
16.
Pearson J, Stone D. Pattern of injury mortality by age–group in children aged 0–14 years in Scotland, 2002–2006, and its implications for prevention. BMC Pediatr. 2009; 9: 26. doi: 10.1186/1471–2431–9–26.
 
17.
Sidebotham P, Fraser J, Covington T, Freemantle J, Petrou S, Pulikottil–Jakob R, et al. Understanding why children die in high–income countries. Lancet. 2014; 384(9946): 915–927.
 
18.
Goldenberg R, Culhane J, Iams J, Romero R. Epidemiology and causes of preterm birth. Lancet. 2008; 371(9606): 75–84.
 
19.
Mortensen L, Diderichsen F, Smith G, Andersen A. The social gradient in birthweight at term: quantification of the mediating role of maternal smoking and body mass index. Hum Reprod. 2009; 24(10): 2629–2635.
 
20.
Yang J, Carmichael S, Canfield M, Song J, Shaw G. National Birth Defects Prevention Study. Socioeconomic status in relation to selected birth defects in a large multicentered US case–control study. Am J Epidemiol. 2008; 167(2): 145–154.
 
21.
Smith L, Budd J, Field D, Draper E. Socioeconomic inequalities in outcome of pregnancy and neonatal mortality associated with congenital anomalies: population based study. BMJ. 2011; 343: d4306. doi: 10.1136/bmj.d4306.
 
22.
Peden M, Oyegbite K, Ozanne–Smith J, Hyder AA, Branche C, Fazlur Rahman A (eds.). World report on child injury prevention. WHO, Geneva 2008.
 
23.
Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju: Zdrowie kobiet w wieku prokreacyjnym 15–49 lat. Polska 2006. UNDP, Warszawa 2007.
 
24.
Organization for Economic Co–operation and Development: Health at a Glance 2013: OECD Indicators. OECD, Paris 2013.
 
25.
Murray C, Vos T, Lozano R, Naghavi M, Flaxman A, Michaud C et al. Disability–adjusted life years (DALYs) for 291 diseases and injuries in 21 regions, 1990–2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet. 2012; 380(9859): 2197–2223.
 
26.
Najwyższa Izba Kontroli: Bezpieczeństwo ruchu drogowego. NIK, Warszawa 2014.
 
27.
Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego: Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie 2014. KBRD, Warszawa 2014.
 
28.
Woynarowska B, Oblacińska A. Stan zdrowia dzieci i młodzieży w Polsce. Najważniejsze problemy. W: Zdrowie dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Studia BAS. 2014; 2(38): 41–64.
 
29.
Zatoński W, Mikucka M, Vecchia C, Boyle P. Infant mortality in Central Europe: effects of transition. Gac Sanit. 2006; 20(1): 63–66.
 
30.
Czapiński J, Panek T (red). Warunki i jakość życia Polaków. Diagnoza społeczna 2015. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2015.
 
31.
Tromp M, Eskes M, Reitsma J, Erwich J, Brouwers H, Rijninks–van Driel G, et al. Regional perinatal mortality differences in the Nether-lands; care is the question. BMC Public Health. 2009; 9: 102. doi: 10.1186/1471–2458–9–102.
 
32.
Najwyższa Izba Kontroli: Opieka okołoporodowa na oddziałach położniczych. NIK, Białystok 2016.
 
33.
Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego: Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2013–2020. KRBRD, Warszawa 2013. Dokument przyjęty przez KRBRD uchwałą nr 5/2013 z 20 czerwca 2013.
 
34.
Kihal–Talantikite W, Padilla C, Lalloue B, et al. An explanatory spatial analysis to assess the relationship between deprivation, noise and in-fant mortality: an ecological study. Environ Health. 2013; 12: 109. doi: 10.1186/1476–069X-12–109.
 
35.
Laflamme L, Hasselberg M, Burrows S. 20 Years of research on socioeconomic inequality and children1s–unintentional injuries understanding the case–specific evidence at hand. Int J Pediatr. 2010; 2010. pii: 819687. doi: 10.1155/2010/819687.
 
36.
Houweling T, Kunst A. Socio–economic inequalities in childhood mortality in low– and middle–income countries: a review of the inter-national evidence. Br Med Bull. 2010; 93: 7–26.
 
37.
World Health Organization: Health 2020. European policy framework supporting action across government and society for health and well–being. WHO, Copenhagen 2012.
 
38.
Uchwała nr 104 Rady Ministrów z 18 czerwca 2013 r. w sprawie przy¬jęcia Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020. M.P. 2013 poz. 640.
 
39.
Rozporządzenie Rady Ministrów z 4 sierpnia 2016 r. w sprawie Naro¬dowego Programu Zdrowia na lata 2016–2020. Dz.U. 2016 poz. 1462.
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top