PL EN
REVIEW PAPER
Figure from article: Organization of health...
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
Introduction and objective:
The need to strengthen health education (HE) is currently emphasized in Poland. A strong emphasis has been placed on school HE. No comprehensive HE policy, addressed to other social groups and the entire population, nor an strategy have been formulated. In striving to formulate such a policy, it is worth to refer to old experiences from conducting HE. The aim of the article is to present the approach to the HE organization and activities in the 1980s and 1990s.

Review methods:
A review of legal regulations, statistical data from the Central Statistical Office, documentation of the Sejm and Senate of the Republic of Poland, public opinion polls (CBOS) and press information was conducted; key theoretical and methodological studies from those years were analysed. The context of HE activities was presented, including political, economic, social, demographic and health status. The legal basis for the implementation of HE, the interpretation of HE and the structure and organization of activities and methodology were discussed.

Brief description of the state of knowledge:
In the 1980s, HE had a systemic character, it was a continuation of work started 3 decades earlier. The legal framework, structure and organization of activities were relatively stable, and approaches and methods were developed. In the 1990s, as a result of the political transformation, radical and unfavourable changes occurred in the organization and activities of HE.

Summary:
Currently, with a view to creating health education policy and guided by experience, it is necessary to find answers to key questions: to whom, what, who, when, how and where?
REFERENCES (50)
1.
Sørensen K, Levin-Zamir D, Duong TV, et al. Building health literacy system capacity: a framework for health literate systems. Health Promot Int. 2021; 36 (Supplement_1):i13-i23. doi:10.1093/heapro/daab153.
 
2.
Santana S, Brach C, Harris L, et al. Updating Health Literacy for Healthy People 2030: Defining Its Importance for a New Decade in Public Health. J Public Health Manag Pract. 2021;27(Suppl 6):S258–S264. doi:10.1097/ PHH.0000000000001324.
 
3.
Instytut Rozwoju Spraw Społecznych. Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej w 2025 r. Biała księga: Rekomendacje ekspertów w obszarze ochrony zdrowia. Warszawa 2025. https://irss.org.pl/wp-content... (access: 2025.06.08).
 
4.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 118. Warszawa, 13 czerwca 2024 r. https://www.senat.gov.pl/gfx/s... (access: 2025.06.08).
 
5.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 października 2024 r. o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki. https://www.senat.gov.pl/rok-e... senatu-rp/ (access: 2025.06.08).
 
6.
Puchalski K. Standardy edukacji zdrowotnej w Polsce. https://profibaza.pzh.gov.pl/s.... pdf (access: 2025.06.08).
 
7.
Centrum Badania Opinii Społecznej. Materialne warunki życia społeczeństwa. Analiza porównawcza na podstawie wyników badan ankietowych. Komunikat z badań BD/411/26/85.
 
8.
Centrum Badania Opinii Społecznej. Rodzaje zagrożeń i zjawisk niepożądanych oraz ich ocena w opinii społecznej. Komunikat z badań BS/19/83.
 
9.
Centrum Badania Opinii Społecznej. Obawy i niepokoje Polaków. Komunikat z badań BS/23/97. https://www.cbos.pl/SPISKOM.PO... (access: 2025.06.08).
 
10.
Główny Urząd Statystyczny, Ludność, ruch naturalny i migracje w latach 1946–2023. https://stat.gov.pl/obszary-te... (access: 2025.06.08).
 
11.
Państwowy Zakład Higieny. Sytuacja zdrowotna ludności Polski w 1992 roku. Warszawa, listopad 1993.
 
12.
Główny Urząd Statystyczny. Trwanie życia – tablice historyczne. https://stat.gov.pl/obszary-te... (access: 2025.06.08).
 
13.
Narodowy Program Zdrowia. Założenia polityki zdrowotnej państwa. Warszawa, listopad 1990.
 
14.
Przybylska A. Zatrucia jadem kiełbasianym w 1993 roku. Przegl Epid. 1995;49(1–2):139–145. https://www.przeglepidemiol.pz... (access: 2025.06.08).
 
15.
Ustawa z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia. DzU 1948 nr 55 poz. 434.
 
16.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 czerwca 1975 r. w sprawie organizacji i zadań zakładów opieki zdrowotnej.DzU1975 nr 25 poz. 134.
 
17.
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej. DzU1991 nr 91 poz. 408.
 
18.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 5 listopada 1992 r. w sprawie zakresu, organizacji i form opieki zdrowotnej nad uczniami. DzU 1992 nr 87 poz. 441.
 
19.
Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. DzU 1997 nr 28 poz. 153.
 
20.
Uchwala Sejmu Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 29 września 1983 r. w sprawie ochrony zdrowia i opieki społecznej. MP 1983 nr 32, poz. 175.
 
21.
Centrum Badania Opinii Społecznej. Opinie społeczne o funkcjonowaniu służby zdrowia. Komunikat z BD/33/1/85.
 
22.
Centrum Badania Opinii Społecznej. Opinie o opiece zdrowotnej po wprowadzeniu reformy. Komunikat z badań BS/116/99. https://www.cbos.pl/SPISKOM.PO... (access: 2025.06.08).
 
23.
Tyszko P, Wierzba WM, Kanecki K, et al. Transformation of the ownership structure in Polish Healthcare and its effects. CEJMed 2007;2(4):528–538. doi:10.2478/s11536-007-0045-z (access: 2025.07.24).
 
24.
Centrum Badania Opinii Społecznej. Awaria elektrowni atomowej w Czernobylu i jej skutki w opinii społecznej. Komunikat z badań BS/159/5/86.
 
25.
Wentlandtowa H. Oświata zdrowotna – jej miejsce w nauce i praktyce. Cele i zadania. Wprowadzenie. In: Wentlandtowa H, editor. Organizacja Oświaty Zdrowotnej. Biblioteka Metodyczna Oświaty Zdrowotnej Nr 38. Warszawa: PZWL; 1973. p. 6–7.
 
26.
Wentlandtowa H. Istota oświaty zdrowotnej i jej podstawy teoretyczne. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 7–13.
 
27.
Instrukcja Nr 14/67 Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 31 lipca 1967r. w sprawie oświaty zdrowotnej. Dziennik Urzędowy MZiOS 1967 Nr 16, poz. 64.
 
28.
Kloczyńska L. Oświata zdrowotna w Polsce – organizacja i zadania. In: Wentandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Warszawa: PZWL;1980. p. 52–75.
 
29.
Letki J. Służba sanitarno-epidemiologiczna. In: Saldak B, editor. Podstawowe zagadnienia organizacji ochrony zdrowia i opieki społecznej. Warszawa: PZWL;1963. p. 304–308.
 
30.
Stępniewski T. Organizacja oświaty zdrowotnej w Polsce. Biblioteka Metodyczna Oświaty Zdrowotnej nr 38. Warszawa: PZWL; 1973. p. 35–39.
 
31.
Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej dnia 15 września 1995 r. w sprawie powołania Rady Programowej Filmów Oświaty Zdrowotnej. DzUrzMZiOS 1995.5.14.
 
32.
Technical Report Series no 89. Expert Committee on Heath Education of the Public. Geneva: WHO; 1954. https://iris.who.int/bitstream... (access: 2025.06.08).
 
33.
Gaweł A. Hanna Wentlandtowa (1906–1994) – Woman-Soldier, Promoter of Education, Precursor of Health Education and Health Promotion. Polska Myśl Pedagogiczna 2023;9(2):165–182. https://doi.org/10.4467/245045....
 
34.
Stępniewski Tadeusz. Yad Vashem. https://collections.yadvashem.... (access: 2025.06.08).
 
35.
Żmijewski J. Planowanie i sprawozdawczości w oświacie zdrowotnej. Biblioteka Metodyczna Oświaty Zdrowotnej nr 38. Warszawa: PZWL; 1973. p. 50–58.
 
36.
Wentlandtowa H. Oświata zdrowotna – jej miejsce w nauce i praktyce, cele i zadania. Organizacja oświaty zdrowotnej. Biblioteka Metodyczna Oświaty Zdrowotnej nr 38. Warszawa: PZWL; 1973. p. 5–9.
 
37.
Włodarczyk WC. Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo MedyczneVesalius; 1998. p. 14–141.
 
38.
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 5221 w sprawie aktualnego stanu realizacji rządowego dokumentu Narodowy Program Zdrowia na lata 1996–2005. https://orka2.sejm.gov.pl/IZ4..... (access: 2025.06.08).
 
39.
Maleszewska T. Oświata zdrowotna na szczeblu powiatu i placówki służby zdrowia. Biblioteka Metodyczna Oświaty Zdrowotnej nr 38. Warszawa: PZWL; 1973. p. 40–48.
 
40.
Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 lipca 1986 r. w sprawie obowiązków sprawozdawczych Państwowej Inspekcji Sanitarnej. DzU MZiOS. 1986.10.39.
 
41.
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2004. DzU 2004 nr 217, poz. 2208.
 
42.
Maleszewska T. Metodyka ogólna oświaty zdrowotnej. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 84–101.
 
43.
Liedtke Z. Formy oddziaływania w oświacie zdrowotnej. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 101–108.
 
44.
Martyńska M. Środki dydaktyczne – pomoce w oświacie zdrowotnej. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 108–116.
 
45.
Jokiel M. Nauki medyczne i ich rola w oświacie zdrowotnej. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 76–79.
 
46.
Wentandtowa H. Systemy kształcenia i doskonalenia pracowników oświaty zwrotnej. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 30–39.
 
47.
Liedtke Z. Oświata zdrowotna na świecie. In: Wentlandtowa H, editor. Oświata zdrowotna. Biblioteka medycyny społecznej. Warszawa: PZWL; 1980. p. 40–52.
 
48.
Prokop-Dorner A, Piłat-Kobla A, Ślusarczyk M, et al. Teaching methods for critical thinking in health education of children up to high school: A scoping review. PLoS One. 2024;9(7):e0307094. doi:10.1371/journal.pone.0307094.
 
49.
American Public Health Association. Public health code of ethics. Washington, DC; 2019.
 
50.
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top