PRACA ORYGINALNA
Wiedza kobiet na temat profilaktyki raka piersi w wybranych uwarunkowaniach socjo-demograficznych
1
Zakład Medycyny Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego, Katedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
2
Koło Naukowe przy Katedrze Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
3
Studia Doktoranckie, Zakład Medycyny Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego, Katedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Autor do korespondencji
Grzegorz Nowicki
Zakład Medycyny Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego, Katedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Staszica 4-6, 20-081 Lublin
Zakład Medycyny Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego, Katedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Staszica 4-6, 20-081 Lublin
Med Og Nauk Zdr. 2016;22(1):59-65
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Wśród kobiet rak piersi jest jednym ze schorzeń onkologicznych najczęściej występujących w Polsce i stanowi poważny problemem zarówno zdrowotny, jak i społeczny. Wiedza o metodach wczesnego wykrywania raka, czynnikach ryzyka i metodach zapobiegania jest kluczową kwestią w walce z nowotworami piersi u kobiet.
Cel pracy:
Ocena poziomu wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi wśród kobiet w zależności od wybranych cech socjo-demograficznych: wiek, wykształcenie, charakter wykonywanej pracy, rodzinne występowanie nowotworu piersi.
Materiał i metody:
Badania przeprowadzono w marcu i kwietniu 2014 roku. Materiał obejmował grupę 144 kobiet. Metodą badawczą wykorzystaną w pracy był sondaż diagnostyczny. Jako narzędzie badawcze posłużył autorski kwestionariusz ankiety składający się z testu wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi oraz metryczka.
Wyniki:
Najczęściej wskazywanym przez kobiety czynnikiem ryzyka raka piersi było: obciążenie genetyczne (88,9%; n=128), przebyty w rodzinie nowotwór piersi (66%; n=95), wiek (54,5%; n=78), długotrwałe stosowanie antykoncepcji doustnej (49,3%; n=71) i przebyty rak trzonu macicy lub jajnika (45,1%; n=65). Większość respondentek nie wie (65%; n=93), jakie składniki żywieniowe mogą zwiększać ryzyko raka piersi. Jakkolwiek aż 64,6% (n=93) respondentek słusznie uważa, że niektóre pokarmy mogą zwiększyć ryzyko zachorowania. Niemal wszystkie respondentki (93,1%; n=134) wiedzą, że spacery, pływanie i jogging to te formy aktywności fizycznej, które są najbardziej zalecane w prowadzeniu prozdrowotnego stylu życia. Zdecydowana większość badanych (82,6%; n=120) wie, że wykonywanie samobadania piersi powinno się rozpocząć od 20 roku życia, z częstością raz w miesiącu (72,2%; n=104) w 2–3 dniu po ustąpieniu krwawienia (62,5; n=90).
Wnioski:
Ponad połowa badanych kobiet posiada dostateczną wiedzę na temat raka piersi i jego profilaktyki. Prawie 39% ankietowanych prezentuje niedostateczny stopień, a niespełna 11% badanych wyróżnia się dobrą znajomością tego tematu. Wiedza żadnej respondentki nie została oceniona na poziomie bardzo dobrym. Kobiety z wyższym poziomem wykształcenia (p<0,05) i wykonujące pracę umysłową (p<0,001) wykazują istotnie statystycznie wyższy poziom wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi.
Wśród kobiet rak piersi jest jednym ze schorzeń onkologicznych najczęściej występujących w Polsce i stanowi poważny problemem zarówno zdrowotny, jak i społeczny. Wiedza o metodach wczesnego wykrywania raka, czynnikach ryzyka i metodach zapobiegania jest kluczową kwestią w walce z nowotworami piersi u kobiet.
Cel pracy:
Ocena poziomu wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi wśród kobiet w zależności od wybranych cech socjo-demograficznych: wiek, wykształcenie, charakter wykonywanej pracy, rodzinne występowanie nowotworu piersi.
Materiał i metody:
Badania przeprowadzono w marcu i kwietniu 2014 roku. Materiał obejmował grupę 144 kobiet. Metodą badawczą wykorzystaną w pracy był sondaż diagnostyczny. Jako narzędzie badawcze posłużył autorski kwestionariusz ankiety składający się z testu wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi oraz metryczka.
Wyniki:
Najczęściej wskazywanym przez kobiety czynnikiem ryzyka raka piersi było: obciążenie genetyczne (88,9%; n=128), przebyty w rodzinie nowotwór piersi (66%; n=95), wiek (54,5%; n=78), długotrwałe stosowanie antykoncepcji doustnej (49,3%; n=71) i przebyty rak trzonu macicy lub jajnika (45,1%; n=65). Większość respondentek nie wie (65%; n=93), jakie składniki żywieniowe mogą zwiększać ryzyko raka piersi. Jakkolwiek aż 64,6% (n=93) respondentek słusznie uważa, że niektóre pokarmy mogą zwiększyć ryzyko zachorowania. Niemal wszystkie respondentki (93,1%; n=134) wiedzą, że spacery, pływanie i jogging to te formy aktywności fizycznej, które są najbardziej zalecane w prowadzeniu prozdrowotnego stylu życia. Zdecydowana większość badanych (82,6%; n=120) wie, że wykonywanie samobadania piersi powinno się rozpocząć od 20 roku życia, z częstością raz w miesiącu (72,2%; n=104) w 2–3 dniu po ustąpieniu krwawienia (62,5; n=90).
Wnioski:
Ponad połowa badanych kobiet posiada dostateczną wiedzę na temat raka piersi i jego profilaktyki. Prawie 39% ankietowanych prezentuje niedostateczny stopień, a niespełna 11% badanych wyróżnia się dobrą znajomością tego tematu. Wiedza żadnej respondentki nie została oceniona na poziomie bardzo dobrym. Kobiety z wyższym poziomem wykształcenia (p<0,05) i wykonujące pracę umysłową (p<0,001) wykazują istotnie statystycznie wyższy poziom wiedzy na temat czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi.
Introduction:
Breast cancer is one of the most common, among women, oncological diseases and constitutes a serious health and social problem in Poland. Knowledge of methods concerning its early detection, risk factors and prevention methods are key issues in the fight against breast cancer in women.
Aim:
Evaluation of the level of knowledge regarding risk factors and prevention of breast cancer in women according to selected socio-demographic characteristics: age, education, nature of work, family history of breast cancer.
Material and Methods:
The study was conducted in March and April 2014. The material included a group of 144 women. The method of a diagnostic survey was use. The research tools used in the study were a questionnaire consisting of a test of knowledge concerning risk factors and prevention of breast cancer, and demographics questions.
Results:
The risk factors for breast cancer most frequently mentioned by women were: genetic burden (88.9%; n = 128), history of breast cancer in the family (66%; n = 95) and age (54.5%; n = 78), long-term use of oral contraceptives (49.3%, n = 71), and a history of endometrial cancer or ovarian cancer (45.1%; n = 65). The majority of respondents were not aware (65%; n = 93) which nutrients may increase the risk of breast cancer. However, up to 64.6% (n = 93) of respondents correctly believed that some foods could increase the risk of illness. Nearly all respondents (93.1%; n = 134) knew that walking, swimming and jogging are forms of physical activity which are the most recommended for leading a healthy lifestyle. The vast majority of respondents (82.6%; n = 120) understood the need for performing breast self-examination, which should commence at 20 years of age, with a frequency of once a month (72.2%; n = 104) within 2–3 days after menstruation stops (62.5; n = 90).
Conclusions:
More than a half of the surveyed women presented sufficient knowledge about breast cancer and its prevention. Furthermore, almost 39% of respondents showed an insufficient degree of knowledge, and less than 11% of the respondents presented a good knowledge on the topic. None of the surveyed presented a very good level of knowledge regarding breast cancer and its prevention. Moreover, women with higher levels of education (p <0.05) and performing mental work (p <0.001) exhibited a statistically significant higher level of knowledge concerning risk factors and prevention of breast cancer.
Breast cancer is one of the most common, among women, oncological diseases and constitutes a serious health and social problem in Poland. Knowledge of methods concerning its early detection, risk factors and prevention methods are key issues in the fight against breast cancer in women.
Aim:
Evaluation of the level of knowledge regarding risk factors and prevention of breast cancer in women according to selected socio-demographic characteristics: age, education, nature of work, family history of breast cancer.
Material and Methods:
The study was conducted in March and April 2014. The material included a group of 144 women. The method of a diagnostic survey was use. The research tools used in the study were a questionnaire consisting of a test of knowledge concerning risk factors and prevention of breast cancer, and demographics questions.
Results:
The risk factors for breast cancer most frequently mentioned by women were: genetic burden (88.9%; n = 128), history of breast cancer in the family (66%; n = 95) and age (54.5%; n = 78), long-term use of oral contraceptives (49.3%, n = 71), and a history of endometrial cancer or ovarian cancer (45.1%; n = 65). The majority of respondents were not aware (65%; n = 93) which nutrients may increase the risk of breast cancer. However, up to 64.6% (n = 93) of respondents correctly believed that some foods could increase the risk of illness. Nearly all respondents (93.1%; n = 134) knew that walking, swimming and jogging are forms of physical activity which are the most recommended for leading a healthy lifestyle. The vast majority of respondents (82.6%; n = 120) understood the need for performing breast self-examination, which should commence at 20 years of age, with a frequency of once a month (72.2%; n = 104) within 2–3 days after menstruation stops (62.5; n = 90).
Conclusions:
More than a half of the surveyed women presented sufficient knowledge about breast cancer and its prevention. Furthermore, almost 39% of respondents showed an insufficient degree of knowledge, and less than 11% of the respondents presented a good knowledge on the topic. None of the surveyed presented a very good level of knowledge regarding breast cancer and its prevention. Moreover, women with higher levels of education (p <0.05) and performing mental work (p <0.001) exhibited a statistically significant higher level of knowledge concerning risk factors and prevention of breast cancer.
REFERENCJE (21)
1.
Didkowska J, Wojciechowska U, Zatoński W. Nowotwory złośliwe w Polsce w roku 2011. Krajowy Rejestr Nowotworów. Warszawa: Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów. Ministerstwo Zdrowia; 2013.
2.
Krzakowski M, Warzocha K (red.). Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 rok. Tom I. Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej. Gdańsk: Via-Medica; 2013.
3.
Godlewski D, Michalak J, Schreiber T. Projektowanie badań przesiewowych w onkologii. Probl Hig Epidemiol. 2005; 86(1): 16–21.
4.
Zych B, Marć M, Binkowska-Bury M. Stan wiedzy kobiet po 35. roku życia w zakresie profilaktyki raka piersi. Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków. 2006; 1: 27–33.
5.
Krzakowski M, Herman K, Jassen J, i wsp. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. Gdańsk: Via Media, 2012.
6.
Wołowski T, Wróblewska P. Ocena wiedzy gdańskich studentek na temat profilaktyki raka piersi. Probl Hig Epidemiol. 2012; 93(2): 347–349.
7.
Lewandowska A, Mess E, Laufer J. Profilaktyka raka piersi wśród kobiet. Onkol Pol. 2011; 14(3): 131–134.
8.
Przysada G, Bojczuk T, Kuźniar A. Poziom wiedzy kobiet na temat profilaktyki i wczesnego rozpoznawania raka piersi. Young Sports Science of Ukraine. 2009; 3: 129–136.
9.
Lewandowska A, Mess E, Kruk W. Wiedza kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy i raka piersi. Onkol Pol. 2012; 1: 5–8.
10.
Nita R, Leśniczak B. Wiedza i zachowania zdrowotne kobiet z województwa łódzkiego w zakresie profilaktyki raka piersi. Pielęg XXI w. 2010; 1–2: 5–8.
11.
Czeczelewska E, Kościańska B, Janczaruk M, Czeczelewski J. Wiedza młodych kobiet na temat roli czynnika dietetycznego w zapobieganiu raka piersi. Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków. 2011; 2: 212–223.
12.
Paździor A, Stachowska M, Zielińska A. Wiedza kobiet na temat profilaktyki raka piersi. Now Lek. 2012; 6: 419–422.
13.
Lorenc A, Pop T, Boychuk T. Wiedza kobiet po 40 roku życia o czynnikach ryzyka i profilaktyce raka piersi. Young Sports Science of Ukraine. 2012; 4: 59–65.
14.
Kurpas D, Trusz A, Steciwko A. Wiedza pacjentek na temat profilaktyki raka piersi. Fam Med Primary Care Rev. 2006; 3: 670–673.
15.
Lewandowska A, Mess E, Laufer J. Profilaktyka raka piersi wśród kobiet. Onkol Pol. 2011; 3: 131–134.
16.
Garden OJ, Bradbury AW, Forsythe JLR, Parks RW. Chirurgia pod¬ręcznik dla studentów. Wyd. I polskie, red. Borówka A, Dziak J, Koło-dziej J, Popiela T, Szmidt J, Zembala M, Ząbek M. Wrocław: Elsevier; 2009: 413–429.
17.
Pazdur R, Wagman L, Camphausen K, Hoskins W. Leczenie systemowe, chirurgia, radioterapia. W: Krzakowski M, Kawecki A. (red. wyd. pol.) Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne. Tom 1. Lublin: Czelej; 2012: 97–115.
18.
Najdyhor E, Krajewska-Kułak E, Krajewska-Ferishah K. Wiedza kobiet i mężczyzn na temat profilaktyki raka piersi. Ginekol Pol. 2013; 84: 116–125.
19.
Florek- Łuszczki M. Poziom wiedzy mieszkanek wsi na temat czynników ryzyka zachorowania na nowotwór piersi oraz zasad profilaktyki. Med Ogólna. 2010; 3: 406–413.
20.
Mazurkiewicz M. Profilaktyka i metody wczesnego rozpoznawania raka gruczołu piersiowego. Med Rodz. 2000; 10: 29–32.
21.
Jokiel M, Bielska-Lasota M. Czynniki ryzyka raka piersi – możliwości profilaktyki pierwotnej. Prz Epidemiol. 2010; 64: 435–438.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-4905 |
| ISSN: | 2083-4543 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
